बहु-विवाहलाई फेरि निरन्तरता दिन थालिएको हो : ईश्वरी सिहं
नेपालको कानुनले बहुविवाहलाई अपराध मानेको छ।तर कानुन मन्त्रालयले विवाहित पुरुषले अर्कि महिलासङ्ग सम्बन्ध राखेर गर्भधारण गराएमा वा सन्तान जन्माएमा त्यसलाई दोश्रो विवाहकोलागी मान्यता दिने संशोधनको मस्यौदा तयार पारेको छ । जुन कानुन बन्ने प्रक्रियामा पनि छ । यस्तो कानुन निर्माण गरेर नेपाली समाजलाई कुन दिशा तर्फ लान खोजिएको हो ?
यो प्रश्नले मेरो मनमा आज उथल-पुथल पारेको छ । कानुन निर्माण गर्दा सम्पुर्ण जनताको हितमा बनाइनु पर्ने हो तर यहाँ त हामिले चुनावमा जिताएर पठाएका नेताहरुले आफ्नो ब्यक्तिगत जिवनमा उपयोग गर्नकोलागी कानुन बनाउन लागेको होकि भन्ने चर्चा चल्न थालेको छ । महिलाकोलागि कानुन बलियो हुँदा त हाम्रो समाजना महिलाहरुमाथी हिंसा भइरहेको अवस्थामा यस्तो कानुन बन्यो भने धेरै महिलाहरू पीडित हुनेछन् । परा-पुर्वकालमा यथावत रहेको वा पश्चिमी संस्कृति अनुसार अधिकांश पुरुषहरूले बाहिर राखेका अनैतिक सम्बन्धलाई मान्यता दिन थालिएको हो कि ? कुरो बुझ्न अलि गार्हो पर्यो । घरपरिवारलाई छलेर घर बाहिर राखिएको बाहरवालिलाइ गर्भवती बनाएर घर भित्राउने कानुन ल्याउँदा हाम्रा दिदी बहिनी र छोरिहरुको जीवन एउटा खेलौना बन्नेछ भन्ने सोंच बिचार नगर्ने संसदमा हामिले कस्ता नेताहरु जिताएर पठाएका रहेछौं त ?
आदरणीय प्रधानमन्त्री ज्यु लगायत संसदका सम्पुर्ण नेतागणहरुले यस बारेमा बुझ्दै न बुझी मस्यौदा अघि सारेको जस्तो लाग्यो । म आफ्नो बारेमा बोल्न चाहान्न थिएँ तर आज मलाई सरकारले बोल्न बाध्य बनायो । म आज चुपचाप बंसे भने धेरै महिलाहरुको जीवन बर्बाद हुनेछ । त्यसैले मेरो भित्री आत्मा देखि तिमी बोल्नु पर्छ भन्ने आवाज आयो र म लेख्न बाध्य भएँ । म बहु-विवाहको मुद्दा लड्दै गरेकि एउटा एक्कल महिला हुँ । दुई बच्चा सहित कानुनी लँडाइ लड्दै गरेकी आमा पनि हुँ ।
पुरुषले श्रीमतिलाइ थाहै न दिई बाहिर अनैतिक सम्बन्ध निर्माण गर्छन् । बाहिर सम्बन्ध राखेपछि उनिहरुलाइ घरकी श्रीमती जति राम्री र कुशल भए पनि राम्री लाग्दैन । बारम्बार झै झगडा गर्ने,कुटपिट गर्ने र अपमान गर्ने गर्छन् । म माथी पनि यस्तै भयो । परिवारको इज्जत,बालबच्चा,समाजले निर्माण गरेको नीति नियम र परिधिमा रहेर एउटा अशल गृहणि बनेर मैलेपनि धेरै हिंसा सहें । म माथी हिंसाले पराकाष्ठा नै नाघ्यो तै पनि म चुपचाप बसि रहें । शारीरिक रुपमा हुने हिंसा भन्दा पनि मानसिक रुपमा हुने हिंसाले मेरो आत्म सम्मानमा परेको चोटको लेखाजोखा नै छैन । मैले तपाईंहरुको सामु ती भोगाइहरु राखेर सहानुभूति लिनु पनि छैन । म यति मात्र चाहान्छु मलाई जस्तो अरु कुनै महिलाले भोग्न नपरोस् । म यति मात्र चाहान्छु यदि कोहि महिलामाथी हिंसा हुन्छ भने मैले जस्तोगरि सहेर नबस्नुहोस् । जब एउटा पुरुषले घरबाहिर अनैतिक सम्बन्ध राख्दछ त्यसपछि घरको श्रीमतिसङ्ग शारीरिक सम्बन्ध राख्दैन,सानो -सानो कुरामा असन्तुष्टि हुने, सानो गल्तिलाइ ठूलो बनाएर अपमान गर्ने जस्ता ब्यवहार देखाउन थाल्छन् ।
म माथी पनि यस्तै भयो । तँ मेरो लायक छैनस्, तैँले आफ्नो अनुहार हेरेकी छस् । तँ मेरो खुट्टाको औंला बराबर पनि छैनस्, यस्ता -यस्ता शब्दहरुको प्रहार र महिलाइ गरिने उपनाम गालिहरु सुन्दा -सुन्दा म मानसिक रुपबाट बिक्षिप्त भएकी थिएँ । सङ्गै एउटै घरमा बसेर पनि हामी एक-अर्काकोलागी अन्जान थिँयौ । मेरो भावनामाथि हुने गरेको आक्रमण मलाई सहन गार्हो हुन्थ्यो । म एक्लै चिच्याउँथे, रुन्थें,कराउँथे तर आवाज न निकालीएको त्यो चिच्याहट सुनिदिने कोहि थिएन । यसरी नै मेरो दैनिकी चली रहेको थियो । म एउटा जिँउदो लास जस्तै भएकी थिँए । एकदिन मेरो दुधे बालक र मलाई छोडेर अर्कै महिला लिएर उ हिँडेछ । म माथी त सौता पो हालेछ । मलाई लाग्थ्यो उसले म माथी जति हिंसा गरे पनि म सहन्छु । एक न एक दिन त मन पलाउला नि तर मानवको स्वभाव भए पो पग्लिन्थ्यो । प्रहरी चौकी कति धाँए,संघ संस्थाहरु कति धाँए कहिँ कतैबाट मलाई सहयोगको हात अघि बढेन ।
अनि मैले निर्णय गरें अब म आफ्नो लँडाइ आफै लड्छु । म डिप्रेसनको सिकार पनि भएँ । मैले हाँस्न र खुशी हुन बिर्सी सकेकी थिएँ । म आफैले आफैलाइ सोध्ने गर्थें मेरो के गल्ती थियो ? जवाफ खोजी रहें र आफुलाइ सम्हाल्दै अगाडि बढें । मेरो कुरो सुनी दिने,मेरो अवस्था बुझी दिने १-२ जना साथी बाहेक कोहि थिएनन् । उनिहरुले मलाई आँट र हौसला दिए । म पत्रकारिता,कलाकारिता र सङ्गितकर्मी भएको कारणले गर्दा आफुलाइ सम्हाल्न सजिलो भयो । टिकटक हेर्ने र भिडियो बनाउँदै आफैमा रमाउन थालें । श्रीमानले छोडेकी महिला भनेर समाजले गर्ने गरेको ब्यावहारले मेरो जीवन नै समाप्त भयो भनेर नारायणीको पुलमा कति चोटि मर्छु भनेर पनि गएँ तर त्यतिखेर म भइन भने मेरो छोराहरु टुहुरो हुन्छ भनेर कानुनी लडाँइ लड्ने निर्णय गरें ।
मलाई उसले ब्यक्तिगत रुपमा कमजोर बनाउन नम्बर फेरि-फेरि फोन गर्दै धम्काउने,समाजमा मेरो बदनाम र चरित्रहिन साबित गर्न संयौ प्रयासहरु गर्यो तर म आफ्नो अडानबाट नडग्मगाइ बसि रहें अहिले पनि मेरो अडान यथावत नै छ । म मेरो माइती घरमा बसेर आफ्नो लँडाइ लडि रहेकी छु म माथी सौता हालेपछि बहु-विवाहको मुद्दा त मैले हाल्नै पर्यो तर प्रमाण बिना कसरी मुद्दा हाल्ने ? म माथी यो एउटा समस्या बनेर आयो । त्यस्पछी उसले मलाई फोन गरेर जति अपमान गरे पनि मेरो बारेमा मेरा साथिभाइहरुलाइ जे -जे सुनाए पनि चुपचाप बसें । किनकी मेरो साथमा संसार नभए पनि मेरो भगवान हुनुहुन्थ्यो ।
मेरो सत्यता थियो । त्यसैले केही समयको पर्खाइ पछि मैले उनिहरुको विरुद्धमा प्रमाण जुटाँए । प्रमाण सहित मैले कालिमाटी महिला सेलमा जाहेरि दिँए । प्रहरी मार्फत काठमाडौं जिल्ला अदालतमा मुद्दा दर्ता भयो र कार्वाही प्रक्रिया पनि अगाडि बढ्यो । कति पेशी धाँए,उनिहरुलाइ पक्राउ गराएर थुनामा हाँले,सम्पुर्ण प्रमाणहरु भएर पनि उनिहरु काठमाडौं जिल्ला अदालतबाट धरौटीमा छुटे । न्याधिशले उनिहरुलाइ सफाइ दिनुभयो । म माथी अन्याय गर्नुभयो भनेर न्यायधिवक्ता कार्यालयमा न्यायाधीश विरुद्ध निवेदन पनि हालें ।
तर आज सम्म केही खबर आएको छैन । मेरो मुद्दा सरकारवादी भएकोले सरकारी वकिलले हेरेपनि व्यत्तिगत रुपमा केहि अधिवक्ता साथिहरुले पनि हेर्नू भएको छ । मेरो मुद्धा अहिले उच्च अदालतमा पुगेको छ । आज ६ /७ बर्ष भयो म मुद्धा लडिरहेकीे छु । कानुन बलियो हुँदा त मैले न्याय पाउन सकेकी छैन । यदि बहु विवाहको खुल्ला कानुन लागु भयो भने मैले न्याय कसरी पाउने ?
पुरुषले त अनैतिक सम्बन्ध राखेर गर्भवती बनाएको महिलालाई दोस्रो श्रीमतीको रुपमा घर भित्राउँछ तर यहि कानुनको दुरपयोग गर्न महिलाहरुपनि पछि परदैनन । उनिहरुपनि अनैतिक सम्बन्धबाट गर्भवती भई पुरुषहरुलाई फसाउन थाल्छन । केही समय अगाडिको कुरो हो उस्ले मलाई फोन गरेर तेरो कानुनले मलाई केही गर्न सक्दैन । तँ उच्च अदालत गए पनि, सर्वोच्च अदालतमा गए पनि मेरो कसैले केही बिगार्न सक्दैन भन्दै मलाई उल्टो धम्की दिँदै थियो । यस्ता अपराधिहरुकोलागी कानुन ल्याउन लागिएको हो भने सरकारलाई मैले भन्नू केही छैन । यदि त्यसो होइन भने नेपाली समाजलाई फोहोर न बनाइ दिनु होला । यस्तो कानुनले कसैलाई पनि हित गर्दैन । म ब्यक्तिगत र सम्पुर्ण नेपाली महिलाहरुको तर्फबाट सरकार लगायत सम्पुर्ण सांसदहरुलाई यस्तो बिवादित कानुन ल्याएर म लगायत हिंसा पीडित महिलाहरुको जिवनको फाइल बन्द न गरिदिनु हुनकोलागी अनुरोध गर्दछु । अनुरोधलाई बेवास्ता गरेर कानुन ल्याउने नै हो भने यदि कुनै महिलाको श्रीमान् जड्या भएमा, कुटपिट गर्ने भएमा, शारीरिक मानसिक र आर्थिक रुपमा सबल नभएमा, निकम्मा भएमा र सन्तान जन्माउने क्षमता नभएमा समानताको आधारमा सम्बन्ध बिच्छेद बिना नै महिलाले पनि दोश्रो बिवाह गरेर पहिलो श्रीमानकै घरमा बस्न पाउने कानुनपनि बनोस न हुन्न ?
के छ र लोग्नेले स्वास्नी थुपार्ने, स्वास्नीले लोग्ने थुपार्ने, सम्बन्ध र संस्कार भताभुङ्ग पारेर हाम्रो समाज भद्रगोल बनाउँ । देशको अरु राम्रा प्रगती होस् वा नहोस् मोजमस्ती गर्ने कानुनले चाहिँ प्रगती गरोस् । संसद भवनमामा भएका महिला सांसदहरु मुखमा दहि जमाएर बस्नुहोस् । हामिले तपाईंहरुलाइ त्यही गर्नलाई सांसद बनाएर पठाएका हौं ? महिलाको जिन्दगी खेलौनाको रुपमा प्रयोग हुँदा पनि के फरक पर्छ र हैन ? पुरुषले आफ्नो अनुकुल कानुन बनाउने महिला हस- हस भन्दै मुन्टो हल्लाएर बस्ने ।
(लेखक- ईश्वरी सिहं)
