प्रदेश ३ को स्थायी राजधानी बहस : काभ्रे कि हेटौँडा ?
प्रदेश ३ को सरकार गठन भएको एक वर्ष पूरा भसक्यो । तर अहिलेसम्म स्थायी ठेगाना र नाम पाउन सकेको छैन् ।
अहिले हिउँदे अधिवेशन चलिरहेको छ । अधिवेशनमा प्रदेशको स्थायी केन्द्र कहाँ राख्ने भन्ने विषयले प्रवेश पाएको छ ।
प्रादेशिक संरचना अनुसार देशमै पहिलो पटक सरकार गठन भएको ३ नम्बर प्रदेशमा स्थायी राजधानी र नाम टुंगो लाग्न नसक्दा अन्योलता बढि नै रहेको छ ।
चालु अधिवेशनले नाम र स्थायी केन्द्र टुंगो लगाउने मूख्य मन्त्री डोरमणी पौडेलले नै आवश्वता पारेका छन् ।
यसअघि प्रदेश राजधानीका विषयमा अध्ययन गर्न गठित ससंदीय समितिले आफ्नो प्रतिवेदन बुझाई सकेको छ ।
हेटौँडा, काभ्रे, चितवन, नुवाकोट र भक्तपुर जिल्लाको अध्ययन गरेर समितिले प्रतिवेदन संसदसचिवालयमा बुझाइसकेको छ ।
अब यहि प्रतिवेदन उपर छलफल हुन्छ ।
प्रदेश सरकारको मन्त्री मण्डल देखि मूख्य निकायहरुमा समेत दाबी नगरेका काभ्रेली सासंदहरुले प्रदेश राजधानी आफ्नो एक मात्र एजेण्डा बनाएको देखिन्छ । तर सबै सासंदहरु बीच मत एकता भने देखिदैँन् ।
साथै छिमेकी जिल्लाका सासंदहरुलाई समेत विश्वासमा लिन नसकेको चर्चा काभ्रेमा चल्दै आएको छ ।
अघिल्लो अधिवेशनका बेला आफ्नो जिल्लामा प्रदेश राजधानी ल्याउन निकै सक्रिय देखिएका काभ्रेली सासंदहरु यो पटक उत्ति सक्रिय देखिदैनन् ।
संसदीय अध्ययन समितिले काभ्रेको आइटी पार्क प्रदेश राजधानीका लागि उपयुक्त हुने ठहर गरेको छ ।
तर पाँच जिल्लाको दाबी परेपछि मतदानबाट टुंगो लाग्ने काभ्रेका सासंद बसुन्धरा हुमागाईले बताए ।
काभ्रेबाट संघीय सरकारका सुचना तथा सञ्चार प्रविधि मन्त्री बनेका गोकुल बास्कोटाले आइटी पार्कमा सेक्यूरेटी प्रेस स्थापना गर्ने बताउँदैँ आएका छन् ।
काभ्रेको उपयुक्त भनेकै ठाउँमा सेक्यूरेटी प्रेस सञ्चालन ल्याउने तयारीले पनि हेटौँडालीहरुले मूख्य मुद्दा भएका छन् ।
काभ्रेमा अब उपयुक्त ठाउँ नै छैन् । अर्का प्रतिनिधि सभाका सासंद गंगा बहादुर दोङले भने यो विषयमा कुनै चासो दिएको पाइदैँन् ।
चुनावका हरेक सभा सम्मेलनमा राजधानी मूख्य विषय बनाएर भाषण गर्ने उनको बोली पछिल्लो समय फेरीको हो ।
राजधानीको नाम र केन्द्र टुंगो लगाउन संसदको दुई तिहार मत आवश्यक पर्छ । ७३ जना सदस्य पक्षमा रहेको स्थान नै प्रदेशको राजधानी हुनेछ ।
अहिले १०९ जना प्रदेश सासंद छन् । काभ्रेबाट प्रदेश सभामा ५ जना सासंदले प्रतिनिधित्व गरिरहेका छन् ।
काभ्रेली सासंदहरुले दाबी के गर्दै आइरहेका छन् भने प्रदेशको राजधानी काभ्रे नै हुनुपर्छ ।
उनीहरुले चुनाव ताका जनताको दैनिक एजेण्टासँगै काभ्रे जिल्लालाई प्रदेशको राजधानी बनाउने विषय मूख्य रुपमा उठाएका थिए ।
काभ्रेका अर्को सांसद लक्ष्मण लम्साल भन्छन् संविधानले दिएको अधिकार अनुसार निष्पक्ष निर्वाचन भए काभ्रे राजधानी पक्का छ ।
उनी थप्छन, तर अहिले संविधानमा भएका अधिकार नै प्रयोग गर्नबाट बञ्चित गराइएको छ ।
दोलखा, रामेछाप, सिन्धुली, काठमाण्डौ, ललितपुर र भक्तपुर जिल्लाका सासंदहरु पनि काभ्रेकै पक्षमा देखिन्छ । तर उनीहरु खुलेर लागेको भने पाइदैँन् ।
काभ्रेबाटै प्रतिनित्व गर्ने सासंद रत्न ढकालले अधिकांश सांसद स्थायी राजधानी काभ्रे बनाउनेमा सहमत नै देखिन्छन् ।
काभ्रेली सासंदहरुले गर्दै आएको यो दाबी अबको करिब एक दुई हप्ताभित्रै देखिने छ । जनतासामू कबुल गरेको बाचा पूरा हुन्छ वा हुदैँन् ।
यसअघिका संसद अधिवेशनहरुले नै केन्द्र र नाम टुंग्याउने बताइएको थियो ।
तर नेतृत्वले ह्वीप नै जारी गरेर प्रदेशको स्थायी केन्द्र र नाम टुंग्याउन पटक पटक हप्तक्षेप गर्दै आइरहेका छन् ।
हेटौँडामा अहिले के हल्ला चलाइएको छ भने आवश्यक संरचना सबै भनिसके । यहाँबाट अन्य ठाउँमा लैजाँदा फेरी संरचना निर्माणमै समय र रकम खर्च हुन्छ । तर काभ्रेली सासंदहरु त्यो कुरा मान्न तयार छैनन् ।
उनीहरु भन्छन् नयाँ संरचना कुनै पनि निर्माण भएका छैनन् । यो एउटा हल्ला मात्रै हो ।
सासंद चन्द्र लामा भने सभामुखलाई दोष लगाएर आफु पञ्छिन खोज्छन् । उनले भने कुन प्रक्रिया र विधि अपनाउने भन्ने कुरा सभामुखमा भर पर्छ, त्यसैले के हुन्छ भन्न सकिदैन् ।’
निर्वाचन ताका प्रदेशको राजधानी काभ्रे ल्याउनु पर्छ भन्दै हिड्नेमा उनी पनि शीर्षस्थानमै पर्थे ।
प्रदेशमै काभ्रेबाट प्रतिनिधित्व गर्ने सासंद गोमा भूर्तेल भने काभ्रे राजधानी हुनेमा कुनै शंका नगर्न आग्रह गर्छिन् ।
उनको ठम्याई छ, बैशाखको आधा आधिमा प्रदेशको राजधानी काभ्रे भयो भनेर सुन्न पाइन्छ ।
यसरी काभ्रेबाट प्रतिनिधि र प्रदेश सभामा प्रतिनिधित्व गर्ने सासंदहरु बीच नै काभ्रेलाई राजधानी बनाउने विषयमा फरक फरक धारणा आइरहँदा अन्य ठाउँलाई फाइदा पुग्ने देखिन्छ ।
प्रदेश राजधानीले आम नागरिकसँग खासै सरोकार नराख्ने भएपनि आफ्नै ठाउँमा राख्नुपर्नेमा मूख्य मन्त्री डोरमणी पौडेलले पनि जुगाँको लडाई नै लडिरहेको देखिन्छ ।
प्रदेशको नाम बाग्मती राख्नेमा भने लगभग सबै सासंदहरुको एकमत देखिन्छ । ब्यक्ति विशेषलाई पाएक पर्ने ठाउँभन्दा पनि सबैलाई उचित हुने भोगोलमै प्रदेशको राजधानी राख्दा न्यायोचित हुन्छ ।
अनि प्रदेशको स्थायी केन्द्र र नामका विषयमा लामो समयसम्म अर्णियको बन्दी बनिरहुन उचित देखिदैँन् । प्रदेश ३ भन्दा पछि सरकार गठन भएका केहि प्रदेशले आफ्नो मुकाम र नाम टुंगो लगाइसकेका छन् ।
