नेपालमा राजतन्त्र ल्याउन भारतले खेल्यो यस्तो खेल, ज्ञानेन्द्र शाहलाई बोलाए मोदीले

 

नेपाली राजनीतिमा पर्दा अगाडि थोरै र पर्दा पछाडि धेरै खेल हुन्छ । पर्दा पछाडिको खेलले नै नेपाललाई सधैं राजनीतिकरुपमा अस्थिर बनाएको जगजाहेर छ । अहिले पनि पर्दा पछाडि निकै खतरनाक खेल भइरहेको झलक देखिन थालेको छ । यस्तो खेलको एउटा संकेत भारतको चर्चित मिडिया ‘फस्ट पोष्ट’ ले खुलासा गरेको छ ।

 

भारतीय संस्थापनसंग निकट मानिने सो अनलाइनले एउटा यस्तो सम्भावना व्यक्त गरेको छ जसले नेपालको राजनीति पुरै डाँवाडोल  बनाइदिन सक्छ । त्यति मात्र होइन, नेपाल र भारतको सम्बन्ध विगत नाकावन्दीकालको जस्तै तिक्त बनाइदिन सक्छ । त्यो सम्भावना हो पूर्व महा राजा ज्ञानेन्द्रलाई भारतले नेपालको राजा सरह मान्यता दिने ।

भारतले हरेक वर्ष २६ जनवरीमा गणतन्त्र दिवस मनाउँछ । सो दिन राजधानी दिल्लीमा भव्य समारोह आयोजना गरिन्छ । सो समारोहमा विशिष्ट विदेशी पाहुनालाई प्रमुख अतिथि बनाउने गरिएको छ । यो वर्षको २६ जनवरीमा ६९ औं स्वतन्त्र दिवसमा अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पलाई प्रमुख अतिथि बनाउन भारतले प्रस्ताव गरेको थियो । तर, ट्रम्पले ठाडै अस्वीकार गरेका छन् ।

 

ट्रम्पले भारतलाई अपमान हुने गरी निम्ता अस्वीकार गरेपछि विकल्पमा अतिथि खोज्न थालियो । विकल्पमा नेपालका पूर्व महाराजा ज्ञानेन्द्र शाहको नाममा पनि भारतीय संस्थापनको उच्च तहमा छलफल भएको ‘फस्ट पोष्ट’ले खुलाएको हो ।

 

सो अनलाइनमा भारतीय नेशनल सेक्युरिटी काउन्सिलका  अध्यक्ष रहिसकेका डा. तारा कार्थले २०७५ कात्तिक १४ गते (२०१८ अक्टोबर ३१) को आफ्नो टिप्पणीमा  पूर्व राजा ज्ञानेन्द्र र भारतबीच सम्बन्ध पुरै सुधारिएको, प्रगाढ बनेको तथा कुनै सहमतिमा पुगेको पनि उल्लेख गरेका छन् ।

साँच्चै बोलाए के हुन्छ ?

भारतले पूर्व राजा ज्ञानेन्द्रलाई गणतन्त्र दिवसको प्रमुख अतिथिकारुपमा बोलायो भने के हुन्छ ? नेकपाका एक नेताले टिप्पणी गरे–‘पूर्व महाराजा ज्ञानेन्द्रलाई बोलाउने बारे भारतीय उच्च तहमा छलफल हुनु मात्रै पनि आपत्तिजनक हो, झन बोलायो भने त प्रलय नै हो । भारतले यसो ग¥यो भने नेपाल भारत सम्बन्ध नाकावन्दीकालको अवस्थामा फर्किने छ ।’

जानकारहरुका अनुसार भारतले पूर्व राजा ज्ञानेन्द्र शाहलाई गणतन्त्र दिवसको प्रमुख अतिथि बनाउनु भनेको नेपालमा राजसंस्था पुनरस्थापना गर्न भारतले चाहेको खुलस्त हुनेछ । त्यसपछि नेपालमा ज्ञानेन्द्र शक्तिशाली हुनेछन् ।

 

नेपाल अहिले हिंडिरहेको राजनीतिक बाटोमा तगारो लाग्नेछ, नेपालको समग्र राजनीतिक प्रकृया र संविधान नै धरापमा पर्नेछ । प्रमुख अतिथि बनाउनु भनेको गद्दीच्यूत भइसकेका राजालाई गद्दीमा रहे सरहको व्यवहार गरेको ठहरिनेछ ।

ख्याल रहोस्, नेपालमा राजसंस्था र हिन्दू राज्यलाई अविभाज्य मान्यता बनाइ“दै लगिएको छ । अर्थात्, राजतन्त्र रह“दा हिन्दू राज्य रहन्छ, नरहँदा हिन्दू राज्य पनि रहँदैन । अर्काे शब्दमा भन्नपर्दा हिन्दू राज्य बनाउन राजा चाहिन्छ भन्ने मान्यता हिन्दूवादीहरुले स्थापित गर्दै लगिरहेका छन् ।

 

यस्तो मान्यता प्रबल बनाइंदै लगिएको बेला पूर्व राजालाई गणतन्त्र दिवसको प्रमुख अतिथि बनाइनु भनेको नेपालमा हिन्दू राज्य पुनस्र्थापित गर्न खुला प्रयास गरिनु पनि हो । तर, पूर्व राजा ज्ञानेन्द्र शाहलाई भारतले गणतन्त्र दिवसको प्रमुख अतिथि बनाउने सम्भावना न्यून मात्र रहेको कतिपय जानकारहरुको दावी छ ।

पूर्व राजा ज्ञानेन्द्रको नेपालमा कुनै औपचारिक हैसियत छैन, उनी सर्वसाधारण नागरिक सरह मात्र हुन् । उनलाई पूर्व राष्ट्रप्रमुखको हैसियत समेत दिइएको छैन । पूर्व राजालाई मन्त्रिपरिषदले विशेष निर्णय गरेर सुरक्षा दिएको हो । त्यसरी सुरक्षा दिँदा उनलाई पूर्व राजा भनी नखुलाइएको बुझिन्छ ।

 

सुरक्षा खतरा भएका जो कोही नागरिकलाई सरकारले सुरक्षाकर्मी उपलब्ध गराउन सक्छ, यही मान्यतामा टेकेर पूर्व राजालाई सुरक्षाकर्मी दिइएको हो । कुनै औपचारिक हैसियत नभएका व्यक्तिलाई भारतले औपचारिक हैसियत दिनु भनेको राजनीतिक हस्तक्षेप पनि हुने नेकपालका एक नेताले दावी गरे ।

अहिले नेपालमा चलिरहेको संविधानको पक्षमा भारत छैन, यो संविधान भत्काउने र नेपालको समग्र राजनीतिक कोर्र्षलाई आफूले चाहे जस्तो बाटोमा लैजाने भारतीय उद्देश्य छिपेको छैन । यो उद्देश्य परिपूर्ति गर्न भारतले पूर्व राजा ज्ञानेन्द्रलाई उपयोग गर्न प्रयास गरिरहेको धेरैको बुझाई छ । ज्ञानेन्द्र शाहलाई प्रमुख अतिथि बनाइयो भने नेपाल सरकारको प्रतिक्रिया के हुन्छ ?

 

अहिले नै भन्न सकिन्न तर प्रधानमन्त्री निकट एक नेताले साँघुलाई बताए— ‘भारतले त्यसो गर्ने सम्भावना छैन, यदि त्यस्तो हर्कत गरेको अवस्थामा नेकपाको सरकारले कडा प्रतिवाद गर्नेछ ।’ उनका अनुसार त्यो अवस्थामा पूर्व राजा ज्ञानेन्द्रलाई विदेश भ्रमण गर्नबाट सरकारले रोक लगाउने निर्णय गर्नुपर्ने हुनसक्छ ।

 

पूर्व राजा र भारत

गद्दीच्यूत भएपछि पूर्वराजा ज्ञानेन्द्रको अर्जुन दृष्टि निरन्तर भारतमा केन्द्रित रहेको देखिन्छ । उनले हिन्दूत्वको पनि आड लिइरहेका छन् । भारतमा भारतीय जनता पार्टीको सरकार बनेपछि पूर्व राजा ज्ञानेन्द्र निकै उत्साहित भएको बताइएको थियो । नेपालमा पश्चिमाहरुको रजगज र क्रिश्चियनको गतिविधिले तीब्रता लिएपछि चीन नेपाल पसेको भारतको बुझाई रहेको छ ।

 

क्रिश्चियनको गतिविधि बढेपछि भाजपाका विभिन्न नेताहरुले नेपालमा हिन्दू राज्य र राजतन्त्र हुनुपर्छ भनिरहेका छन् । यस बीचमा पूर्व राजाले भारतका विभिन्न तहका नेताहरुस“ग बारम्बार भेटवार्ता गरिसकेका छन् । भारतमा नरेन्द्र मोदी प्रधानमन्त्री बनेपछि पूर्व राजाको चारपटक भेटवार्ता भइसकेको दावी पूर्व राजा निकटकाहरुले गर्ने गरेका छन् ।

 

भारत चिढिने डरले नाकावन्दीको बेला समेत पूर्व राजा ज्ञानेन्द्र मौन बनेका थिए । पूर्व राजाले भारतमा भाजपाले जसरी नै हिन्दूत्वप्रति तीब्र रुझान देखाइरहेका छन् । त्यति मात्र होइन, भारतका हिन्दूवादीहरु, भाजपालाई पनि नीति निर्माणको क्षेत्रमा प्रभावित गर्न सक्ने संघ÷संस्थाहरुले पूर्व राजालाई उचालिरहेको प्रष्ट देखि“दैछ ।

 

हालै मात्र पनि पूर्व राजा ज्ञानेन्द्र भारत भ्रमणमा थिए । उनलाई महाराजा सरहको हैसियत दिएर त्यहा“का हिन्दूवादीहरुले मुम्बईमा मानसम्मान र सत्कार गरेका छन् । जानकारहरु भन्छन्— ‘ज्ञानेन्द्र शाहलाई भारतका हिन्दूवादीहरुले पूर्व राजा जसरी नभएर बहालवाला राजालाई जसरी व्यवहार गर्ने गरेका छन् । उनीहरु ज्ञानेन्द्रलाई महाराजा नै मान्छन्, आरती उतार्छन् ।’

अहिले नेपालले अपनाइरहेको राजनीतिक कोर्षसंग  भारत असहमत देखिन्छ । भारतीय संस्थापनमा एकछत्र पकड जमाइरहेको भाजपा नेपाललाई हिन्दू राज्य बनाउन चाहन्छ भन्ने पनि प्रष्टै छ । यता, ज्ञानेन्द्र शाह पनि हिन्दूवादी रथमा सवार भएर गुमेको गद्दी फर्काउन आतुर छन् । यी कारणले गर्दा भारत र पूर्व राजाको सम्बन्ध स्वत सुधारिएको बुझिन्छ ।

 

उनीहरुको यो मिलापले ठोस आकार लिन थालेको र यही कारण पूर्व राजालाई गणतन्त्र दिवसका दिन प्रमुख अतिथि बनाउने तहसम्मको छलफल भएको बुझ्न गाह्रो छैन । तर, ज्ञानेन्द्रलाई प्रमुख अतिथि बनाउन चाहिं  सजिलो छैन भारतका लागि ।

 

नेपालसंगको कटु सम्बन्ध भारतलाई, खासगरी त्यहाँ  सत्तारुढ भाजपा सरकारलाई निकै चुनौतीपूर्ण हुन्छ भन्ने विगत नाकावन्दीमा पनि देखिएकै हो । नेपाललाई चीनबाट टाढिन लगाउने भारतीय नीतिलाई भारतको यो कदमले गम्भीर धक्का दिन सक्छ । नचाहेरै पनि नेपालको सरकार चीनसंग अझ नजिक जान सक्छ ।

कुरा गहिरो छ

भारतको गत आम चुनावमा त्यहाँका प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी अत्याधिक लोकप्रिय थिए । चुनावपछि उनी झन लोकप्रिय भए । तर, मोदी र भाजपाको लोकप्रियताको ग्राफ निक्कै ओरालो लागिसकेको छ । सन् २०१९, आउँदो चुनावमा भाजपाले दिग्विजय प्राप्त गर्छ भन्ने मान्यता भत्किसकेको छ । भाजपालाई आउँदो चुनाव फलामको च्यूरा सावित हुने निश्चित छ । यो स्थितिमा भाजपा नेतृत्वले कुनै न कुनै चुनावी मसला खोज्नुपर्ने हुनसक्छ ।

 

हिन्दूत्वको आडमा सत्तारुढ बनेको भाजपाले हिन्दूत्वका लागि देशभित्र ठोसरुपमा केही गर्न सकेन । देशभित्र नसके पनि नेपाललाई हिन्दू राज्यमा फर्काइदिएर चुनावमा मत बटुल्न सकिन्छ भन्ने मान्यता भारतमा बलवान देखिन्छ । नेपाललाई आफ्नो प्रयासमा हिन्दू राज्यमा फर्काउन सकियो भने चुनावमा ठूलो लाभ लिन सकिन्छ भन्ने भाजपाकै कैयन नेताहरुको भनाइ रहँदै आएको छ ।

भारतीय बुझाईमा नेपाल चीनतिर ढल्किएको छ जसका कारण भारतलाई दीर्घकालीन सुरक्षा खतरा पैदा भएको छ । दीर्घकालीन सुरक्षा खतराको दीर्घकालीन नै समाधान खोज्नुपर्ने हुन्छ । यसका लागि नेपालको राजसत्ता आफूले बोकेका राजालाई सुम्पनु उपयुक्त हुने भारतीय ठम्याइ हुनसक्छ ।

 

राजतन्त्र हटाउन भारतको भूमिका कसैबाट छिपेको छैन, खुलस्त भइसकेको छ । राजतन्त्र हटेपछि नेपालले भारतीय हित हेरेन, चीनसंग पनि सम्बन्ध बढायो । नेपालमा आफ्नो स्थायी मित्र कुनै पार्टी भएनन्, कुनै शक्ति भएनन्, त्यसैले राजतन्त्र पुनरस्थापना गर्नुपर्छ भन्ने भारतीय धारणा हो भन्ने धेरैको भनाई छ ।

राजसंस्था पुनरस्थापना हुने हल्ला अब हल्ला मात्र नरहन सक्छ, यो मुद्दालाई भारतले राम्रैसंग बोकिदिन सक्छ, त्यसको संकेत मिलेको छ । गणतन्त्र दिवसमा पूर्व राजालाई प्रमुख अतिथि बनाइएन भने पनि राजसंस्था पुनरस्थापनाको मुद्दालाई भारतले खुलेर साथ दिने दावी पूर्व राजा निकटहरुको छ ।

यता राप्रपा

केही समय अघि पूर्व युवराज पारस शाहले राप्रपाका नेताहरुसंग सामूहिक रुपमा भेटेका थिए । तीन चिरामा बा“डिएको राप्रपा एक हुनुपर्छ भन्ने ज्ञानेन्द्र शाहको धारणा पनि अनौपचारिकरुपमा बाहिर आइसकेको छ । नेपालमा राजसंस्था पुनरस्थापित गर्ने भारतीय रणनीति देखिंदै गर्दा नेपालमा चाहिं राजसंस्थालाई काँधमा बोकिदिने बलियो पार्टी थिएन ।

 

यही कारण राप्रपाको एकीकरणका लागि पूर्व राजाको परिवार आफै अग्रसर भएको बुझिन्छ । जानकार स्रोतहरुका अनुसार, एकीकरण वार्ता गरिरहेका तीन राप्रपाका नेताहरु राजसंस्था पुनरस्थापनाको मुद्दा बोक्न तयार रहेको बताइएको छ । साँघु साप्ताहिक