निकै प्रतिक्षा गरिएको ४ सय ५६ मेगावाटको माथिल्लो तामाकोशी जलविद्युत आयोजनाको निर्माण समय लम्बिदै जाँदा नेपाल विद्युत प्राधिकरणले निरन्तर घाटा ब्यहोरिरहेको छ । लक्ष्यअनुसार आयोजनाको निर्माण नहुँदा साढे चार वर्षमा दैनिक ४ करोडका दरले ६६ अर्ब घाटा खेप्नु परेको हो ।

 

निरन्तरको बिलम्बबीच सरकारले पछिल्लो पटक २०७६ कात्तिकभित्र बहुचर्चित र बहुप्रतिक्षित माथिल्लो तामाकोशी जलविद्युत आयोजनाको निर्माण पूरा गर्ने लक्ष्य लिएको छ । जवकी योजनाअनुसार काम भएको भए २०७२ असारभित्रै आयोजना सकिनु पथ्र्यो ।

 

निर्माणमा ढिलाई हुँदा एकातिर लागत दोब्बर भएको छ भने अर्का्तिर विद्युत प्राधिकरण र माथिल्लो तामाकोसी हाइड्रोपावर लिमिटेडलाई ६५ अर्ब ७० करोड रुपैयाँ घाटा भइसकेको छ ।

 

भूकम्पका कारण आयोजना सम्पन्न हुने मिति साढे ४ वर्ष धकेलियो । प्रवद्र्धक नेपाल विद्युत् प्राधिकरण भने भूकम्पको असर र ठेकेदार कम्पनीको गैर–जिम्मेवारीलगायतका कारण आयोजनाको अवधि २०७६ कार्तिकसम्म लम्बिएको दाबी गर्छ ।

 

आयोजनामा हालसम्म ब्याजबाहेक ४९ अर्ब २९ करोड रुपैयाँ लगानी भएको छ । डलरको मूल्य बढ्दा र सुरुको लागत अनुमानमा ब्याज नजोडिएकोले पनि आयोजनाको लागत दोब्बर पुगेको आयोजनाको दावी छ ।

पानीजहाज-सपना’ राजा महेन्द्रले नै देखेका थिए, ०२७ सालमै पानीजहाज एेन

 

प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले स्वदेशकै पानीजहाजमा सामान ढुवानी गर्ने घोषणा गरेको साढे दुई वर्ष भयो। अखिल नेपाल महिला संघको २०७३ जेठ ४ को कार्यक्रममा उनले आफ्नै पानीजहाज किनेर सामान ओसार्ने बताएका थिए।

 

त्यही घोषणाअनुसार सरकारले यस वर्षको नीति तथा कार्यक्रमको बुँदा ५२ मा कोसी, गण्डकी र कर्णाली नदीमा जल यातायात सञ्चालन गर्न कानुनी, नीतिगत र संस्थागत व्यवस्था गरिने उल्लेख छ। बजेट वक्तव्यको १७५ बुँदामा कोसी, गण्डकी र कर्णाली नदीमा जलमार्ग यातायात सञ्चालन गर्न सम्भावना अध्ययन कार्य सम्पन्न गर्ने भनिएको छ।

 

तर पानीजहाजकाे सपना राजा महेन्द्रले पनि देखेका थिए । प्रधानमन्त्री ओलीले नेपालमा पानीजहाजको कल्पना गरेको ४८ वर्षअघि विस २०२७ सालमै मुलुकमा पानीजहाज दर्ता ऐन बनिसकेको थियो, याे खबर अाजकाे कान्तिपुरमा छ।

 

तत्कालीन राजा महेन्द्रले राष्ट्रिय पञ्चायतको सल्लाह र सम्मतिले पानीजहाज ऐन बनाएका हुन्। ऐन २०२७ चैत ३० मा राजपत्रमा प्रकाशित भयो। ऐन कार्यान्वयनमा नआए पनि राजनीतिक व्यवस्था परिवर्तनसँगै संशोधन हुँदै गयो । तर, ऐनमा राखिएको प्रावधान भने कार्यान्वयन हुन सकेको छैन।

 

नेपालले माेदीलार्इ मात्रै महत्व दिएकाे भन्दै भारतीय कांग्रेसकाे असन्तुष्टि

 

भारतीय राष्ट्रिय कांग्रेस (कांग्रेस–आई)ले नरेन्द्र मोदीलाई मात्रै महत्व नदिन नेपाललाई आग्रह गरेको छ । प्रधानमन्त्री मोदीले छिमेकीसँगको सम्बन्धलाई दलगत हितमा उपयोग गरेकोमा आलोचना गर्दै उसले नेपाल सरकारलाई सचेत रहन भनेको हो ।

 

कुटनीतिक उच्चस्रोतका अनुसार कांग्रेस आईले भारतीय जनता पार्टी (बीजेपी)लाई नै तोकेर नेपाललाई छुट्टै आग्रह गरेको छ । आगामी निर्वाचनमा कांग्रेस आईले वर्तमान सरकारको छिमेक नीतिलाई मुख्य मुद्दा बनाएर अघि बढ्दै छ । यसै सन्दर्भमा उसले नेपालसँग पनि मोदीको विदेश–नीतिको विषय उठाएको समाचार अन्नपूर्ण पाेस्टमा छ ।

 

नेपाल सिंगो भारतसँगको कूटनीतिक सम्बन्धमा यसअघि नचुकेको समेत भारतीय कांग्रेसको धारणा छ । उसले छिमेक यस्तोमा उपयोग हुन नहुने भन्दै सचेत रहन औपचारिक/अनौपचारिक आग्रह गरेको हो । कांग्रेस आईले कूटनीतिक च्यानलमार्फत समेत यस्तो सन्देश प्रवाह गरेको दिल्लीस्थित नेपाली दूतावासका अधिकारीले बताए ।