पार्टी एकताका लागि जुन ठाउँमा बस्नु परे पनि म बस्छु : ईश्वर पोखरेल



ईश्वर पोखरेल नेकपा एमालेका महासचिव हुन् । सन् १९९८ मा उनी नेकपा एमालेका केन्द्रिय सदस्यमा मनोनित भएका थिए । त्यस्तै, सन् २००४ मा उनी उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्री भएका थिए । सन् २००९ मा नेकपा एमाले महासचिव झलनाथ खनाल नयाँ सर्वोच्च पद अध्यक्षमा नियुक्त बनेपछि उनी नेकपा एमालेका महासचिव भएका थिए । अहिले उनी दोस्रो पटक महासचिव पदमा छन् । केपी ओली नेतृत्वको सरकारमा उनी रक्षामन्त्री पनि हुन् ।l/

वैशाख ९ गते पार्टी एकता हुन्छ भनिएको थियो । तर हलो कहाँ अड्कियो ?
हलो अड्किएको होइन । पार्टी एकता हुन्छ । एकताका लागि गर्नुपर्ने प्रारम्भिक कामहरु लगभग पूरा भएका छन् ।

केके काम पूरा भएका छन् ?
दुवै पार्टी सम्मिलित कार्यदलले राजनीतिक प्रतिवेदन सर्वसम्मतिले पार्टी एकता संयोजन समितिमा बुझाएको छ । दुईवटै दल नरहने गरी नयाँ पार्टी बनाउनका लागि अन्तरिम विधान चाहिन्छ । अन्तरिम विधानको पनि लगभग सहमतिका साथ प्रतिवेदन बनाएर बुझाएका छौँ । अब त्यो प्रतिवेदनमाथि छलफल प्रारम्भ भइसकेर टुङ्गिएको छ ।

पार्टी एकता संयोजन समितिले प्रतिवेदनका बारेमा के निष्कर्ष निकालेको छ ?
समितिले प्रतिवेदनको बारेमा दुई दलका अध्यक्षले छलफल गरेर टुङ्ग्याउने भनेको छ । केही केही विषयमा मात्रै कुरा टुङ्गिन बाँकी छ । दुई अध्यक्षले छलफल सकेपछि अन्तिम प्रतिवदेनको रुमपा समितिलाई प्रतिवेदन दिनुहुने छ ।

९ गते नै पार्टी एकताको घोषणा गर्ने भनेर त भन्नुभएको थियो नि ?
९ गते नै घोषणा गर्ने भनेर ठोकुवा गरिएको होइन । दुई वटै कार्यदलले कम्युनष्टि पार्टी स्थापना दिवसको दिन पारेर पार्टी एकताको घोषणा गर्नु उचित हुन्छ भन्ने सुझाब मात्रै दिएको हो । एकता संयोजन समितिले पनि उक्त सुझाबलाई सकारात्मक रुपमा लिएको थियो । तर ९ गते एकता हुन्छ भनेर घोषणा चाँही गरिएको थिएन ।

सबै विषयमा सहमति भइसकेको हो त ? अब विवाद छैन ?
केही केही विषयहरु जुन कार्यदलले दिएको प्रतिवेदनमा छलफल भएको छ । त्यसलाई अझै मसिनो गरी छलफल गर्नुस् भनेर दुईवटा पार्टीका अध्यक्षलाई छलफल गर्नुस भनेर दिइएको छ । उहाँहरुले छलफल गरेर संयोजन समितिमा प्रतिवेदन बुझाएपछि सबै कुरा टुङ्गिन्छ ।

विधानमा जनयुद्ध शब्द राख्ने कि नराख्ने भन्ने विवाद छ कि छैन ?
हामी एमालेको तर्फबाट के भन्दैछौँ भने नेपालको कम्युनिष्ट आन्दोलनमा विभिन्न धारहरु अगाडि बढे । नेकपा एमाले एउटा वैचारिक धार अभ्यास गर्दै अगाडि बढ्यो । त्यसैगरी माओवादी पनि एक किसिमको धार बोकेर वैचारिक अभ्यास गर्दै अगाडि बढ्यो । विगतमा हामी जुन जुन धार र अभ्यास गर्दै आयौँ त्यसमा आ–आफ्नै स्वामित्व होला । दुवै दल हिजोको दिनमा जेजे अभ्यास गर्दै आए पनि अब दुवै दल मिलेर कसरी अगाडि बढ्ने भन्ने कुरा महत्वपूर्ण हो । जसरी माओवादीले हिजोको दिनमा जनयुद्ध गर्यो त्यसप्रपति एमालेको स्पष्ट विमति छ । यस विषयमा हामीले एमालेको दृष्टीकोण सार्वजनिक गरेका थियौँ । त्यसको आधारमा अहिले पनि छौँ । तर माओवादी केन्द्र जुन विचार र अभ्यासबाट निर्देशित भएर आयो त्योप्रति माओवादीले स्वामित्वको कुरा गर्छ भने विगतको कुरा रहन सक्छ ।

विगतको राजनीतिक घटनाक्रमलाई अब स्थान नदिने भन्नुभएको हो ?
आज परिवर्तित सन्दर्भमा जुन विन्दुमा आइसकेका छौँ यसबाट हामी मिलेर अगाडि बढ्छौँ । यही भावनालाई हामी युक्तिसंगत ढंगले विधानमा या अन्य दस्ताबेजहरुमा राख्न सकिन्छ । तर नेकपा एमाले र माओवादीले हिजोको दिनमा समातेको धारलाई उसैको स्वामित्व थियो भन्ने हिसाबले प्रस्तुत गर्नु हुँदैन । अब हामी नयाँ ढंगले अगाडि बढ्छौँ ।

वैचारिक रुपमा तपाई जनताको बहुदलिय जनवादको पक्षमा हुनुहुन्छ । अब २१ औँ शताब्दीको जनवाद र जबजमा कसरी सहमति हुन सक्छ ?
माओवादलाई हामीले कहिल्यै पनि मार्गदर्शक सिद्धान्तको रुपमा स्विकार गरेनौँ । तर माओवादी केन्द्रले त्यही अभ्यास गर्यो । विगतमा जबजलाई स्विकार गर्दै आएको एमाले र २१ औँ शताब्दीको माओवाद स्विकार गर्दै आएको माओवादी मिलेर नयाँ पार्टी बनाउँदैछौँ । दुवै दलले संविधानको सर्वोच्चता र कानुनको शाषन मान्ने, बहुमतको सरकार र अल्पमतको विपक्ष मान्नेछ, आवधिका निर्वाचन भनेर नै हामी यो ठाउँमा आएका हौँ । अब कसले जित्यो हार्यो भनेर कुरा उठाउनु जरुरी छैन ।

महाधिवेशनमा दुवै विचारका विषयमा छलफल गर्न त तयार हुनुभयो नि ?
महाधिवेशनमा पार्टीका प्रतिनिधीहरुले आफूलाई लागेका विषयमा छलफल गरेर स्थापित गर्न चाहन्छन् । अब हुने एकता महाधिवेशनमा पनि विभिन्न धारको प्रतिनिधित्व गर्ने नेताहरुले चाहनाअनुसार बहस गर्न पाउनुहुन्छ । कुनै पनि विषयमा छलफल गर्न पाउँदैनौँ भन्न मिल्दैन ।

एमालेका लागि जबज नै निर्विकल्प होइन र ?
जबज भनेको माक्र्सवाद र लेलिनवादलाई नेपाली विशिष्टताका लागि लागु गरिएको हो । जबज भनेको कुनै धर्मशास्त्र जस्तो एकपटक सुत्रवद्ध भएपछि त्यतिकै रहिरहने भन्ने हुँदैन । यो निरन्तर दिक्षित हुन्छ । तर यसको अन्तरवस्तु परिवर्तन हुन सक्दैन । आजको परिस्थितीमा कुनै विषय असान्दर्भिक हुन सक्छ । नयाँ विषय समेटिन सक्छ ।

राजनीतिक रुपमा वा सैद्धान्तिक रुपमा अप्ठ्यारो हुन्छ होला नि ?
अहिले हामी कुन ठाउँमा आइपुगेका छौँ भने विगतमा जे जस्ता अभ्यास गरे पनि दुवै दल एउटा विन्दुमा आइपुगेका छौँ । दुवै दलले संविधानको सर्वोच्चता र कानुनको शाषन मान्ने, बहुमतको सरकार र अल्पमतको विपक्ष मान्नेछ, आवधिका निर्वाचन मान्ने भनेर यो ठाउँमा आइपुगेका छौँ । प्रचण्डले पनि यि कुरा मानि सक्नुभएको छ ।

तर माओवादी अध्यक्ष प्रचण्डले बेलाबेलामा रणनीति परिवर्तन गर्ने गर्नुभएको छ । यसले असर गर्दैन ?
यतिबेला प्रचण्ड, केपी ओली वा कुनै पनि नेताले जनताको चाहनामा आँच पुग्ने गरी अगाडि बढ्नुहोला भन्ने मलाई लाग्दैन । त्यो छुट पनि छैन ।

प्रचण्ड र ओलीबिचमा केमेष्ट्री मिल्छ ?
विचारमा एक ठाउँमा उभिएपछि केमेष्ट्री नमिल्ने भन्ने कुरै आएन ।

प्रचण्डले पचास प्रतिशत वा बराबरीका आधारमा एकता हुनुपर्छ भन्नुभएको छ । यसले एकतामा असर गर्छ कि गर्दैन ?
संचारमाध्यमहरुले अनेक व्याख्या गर्नुभएको छ । प्रचण्डले पार्टी एकता संयोजन समितिको बैठकमा छलफल हुँदा यस्तो कुरा गर्नुभएको छैन । बाहिर के भन्नुभयो भन्ने कुराको पछाडि म जान्न । उहाँले वैधानिक फोरममा औपचारिक रुपमा यो तहको कुरा अहिलेसम्म भन्नुभएको छैन । भन्नुहुन्छ भन्ने लाग्दैन ।

तर बाहिर त स्पष्ट रुपमा भन्नुभएको छ नि ?
उहाँले सम्मानजनक एकताको कुरा गर्नुभएको छ । एकताको कुरा गर्दा अपमानजनक गर्ने भन्ने त कुरै हुँदैन ।

प्रचण्डले त मलाई किन सर्वसम्मत अध्यक्ष नबनाउने भन्ने तर्क पनि गर्नुभएको छ नि ?
मलाई एउटा एउटा केस्रा केलाउन नलगाउनुस् । तर अहिलेको आवश्यकता त्यो होइन । हामीले दुवै जनालाई अध्यक्ष बनाउने त भनिसक्यौँ नि । दुवै जना अध्यक्षको हिसाबले सहअध्यक्षको भूमिका रहन्छ । यो त विल्कुल नयाँ अभ्यास हो । महाधिवेशनले कसलाई अध्यक्ष बनाउने भन्ने कुरा त अहिले भनेर हुँदैन । महाधिवेशनको सर्वोच्चतालाई अहिले हस्तक्षेप वा अंकुश लगाउने काम अहिले गर्नुहुँदैन । प्रचण्डले पनि अहिले नै महाधिवशेनपछि आफू अध्यक्ष बन्न पाउनुपर्छ भन्नुभएको छैन ।

महाधिवेशनपछि प्रचण्ड अध्यक्ष भनेर केपी ओलीले लेखेरै दिने सम्भावना कति छ ?
केपी ओलीले नै लेखेर दिए पनि त्यो सुनिश्चितता हुँदैन । महाधिवेशनको सर्वोच्चतालाई कसैले पनि साँघुर्याउन सक्दैन ।

महाधिवेशनमा गएर अध्यक्षमा चुनाव लड्दा हार्छु भन्ने त्रास प्रचण्डमा छ नि ?
प्रचण्डजस्तो दूर दृष्टी भएको जिम्मेवार भएको नेताले त्यस्तो सोच्नुहुन्छ भन्ने म कल्पना पनि गर्दिन । पार्टीको नेता बन्ने भनेको त पार्टीभित्रका नेता कार्यकर्ताको मन जितेर पो हो त । अहिले नै त्यसमा सहमति वा लिखित प्रतिवद्धता खोज्ने कुरा त हास्यास्पद हो । दुवै पार्टीका कुनै पनि नेताले त्यति कच्चा ढंगले सोच्नुहुन्छ जस्तो लाग्दैन ।

त्यसोभए एकता महाधिवेशनअघि कसैलाई पनि नेतृत्व दिने सहमति गर्न सकिदैन ?
आउने दुई वर्षको अवधिमा हामी कसरी एकीकृत भएर जान्छौँ भन्ने आधारमा देशभरीका कार्यकर्ताले मूल्याङ्कन गर्छन् । देश र जनताका लागि एकता गर्न लागिएको हो भने मेरो के हुन्छ भन्ने तरिकाले सोच्नु हुँदैन । यसले एकतालाई कमजोर बनाउँछ ।

अलमलमा परेको यो एकता प्रक्रिया कहिले टुङ्गिन्छ त ?
अलमलमा परेको छैन । प्रक्रियागत रुपमा अहिलेसम्म एकएक गरेर सहमति गरेका छौँ । अहिले विधान र राजनीतिक प्रतिवेदनमा पनि सहमति गर्दै अगाडि बढेका छौँ । नेपालका कम्युनिष्ट पार्टीहरु फुट्न मात्रै होइन, जुट्न पनि जान्दछन् भनेर दुनियाँ चकित परेको छ । जे उद्देश्य राखेर जुटेका छौँ त्यसमा आँच पुर्याउँदैनौँ । अहिले नै मिति घोषणा गर्न सकिदैन । तर चाँडै नै पार्टी एकता हुन्छ ।

कुनै शक्तिले पार्टी एकता प्रक्रिया रोक्ने हो कि ?
हामी दृढ छौँ भने कसले रोक्छ ? हामी नै धरमर भयौँ भने समस्या आउन सक्छ । हामी एकताप्रति स्पष्ट बनिसक्यौँ । अब कसैले रोक्न सक्दैन ।

पछिल्लो समय नेताहरु धरमरमा परेका हुन् कि ?
नेताहरु धरमरमा होइन, झन गम्भीरतापूर्वक अगाडि बढ्न खोज्दै हुनुहुन्छ । धेरै तिक्तताहरुलाई मेटेर सहकार्य गर्दै अगाडि बढेका छौँ ।

दुवै दलभित्र नै पार्टी एकता नचाहने तत्वहरु पनि छन् भनिन्छ नि ?
पार्टी एकता भाँड्न चाहने कोही दुर्भाग्यवश रह्यो भने तिनीहरु पछाडि छुट्छन् । हामी अगाडि बढ्छौँ । एकता हुन्छ ।

पदीय भागबण्डाका कारण एकता हुँदैन भन्नेहरु पनि छन् नि ?
एकता नहुँदासम्म विभिन्न टिका टिप्पणी हुन्छन् । यो सामान्य कुरा हो । देशको आवश्यकता र जनताको चाहनाअनुसार एकता हुन्छ ।

शीर्ष नेताहरुको व्यवस्थापन कसरी हुन्छ ?
पार्टी एकताको वृहत्तर कुरा गरिरहँदा म कुन ठाउँमा पुग्छु भन्ने चिन्ता मलाई छैन । जुन ठाउँमा बस्नु परे पनि म बस्छु ।

तर ईश्वर पोखरेलले पाटी एकता चाहेन, भाँड्न खोज्यो भन्ने आरोप पनि लाग्यो नि ?
कसले के भन्यो म त्यता जान्न । म जे हुँ त्यो त तपाईसँग नै भनेको छु नि । एकताको कुरा गर्दा आफूलाई गौण ठान्नुपर्छ ।

प्रधानमन्त्रीमा ओली र प्रचण्ड आलोपालो गर्ने सहमति भएको हो कि होइन ?
यो आलोपालो भन्ने कुरा नै संगतिपूर्ण भएन । आलोपालो भनेको त मोर्चागत अवस्था रहँदा गरिने कुरा हो । दुईवटा फरक फरक पार्टी भएको अवस्थामा आलोपालो प्रधानमन्त्री बन्ने कुरा हुन सक्छ । पार्टी नै एउटै हुने भएपछि एउटै दलबाट आलोपालो प्रधानमन्त्री बन्ने कुरा हुँदैन । प्रचण्डले पनि आत्मकेन्द्रित भएर त्यति तल झरेर अलमल्याउनुहुन्छ भन्ने विश्वास मलाई लाग्दैन । उहाँ एकताका लागि हतारिनुभएको छ ।

प्रचण्डले त आफूले धेरैलाई प्रधानमन्त्री बनाएँ भनेर अब आफू बन्ने चाहना राख्नुभयो । तपाईहरु प्रचण्डलाई प्रधानमन्त्री बनाउन सक्नुहुन्न ?
मैले फलानालाई प्रधानमन्त्री बनाएँ भनेर भनेको सुन्न पाएको छैन । कुनै एउटा व्यक्तिले प्रधानमन्त्री बनाउने भन्ने कुरा सम्भव पनि छैन ।

तीन वर्षपछि प्रचण्ड प्रधानमन्त्री बन्ने सम्भावना छ कि छैन ?
एउटै पार्टी भएपछि त कार्यविभाजन हुन्छ । तर कहिले को प्रधानमन्त्री बन्ने भन्ने विषयमा केही सहमति भएको छैन । मैले थाहा पाएको छैन ।

प्रधानमन्त्रीको दाबेदार तपाई हो कि होइन ?
म अहिले रक्षामन्त्री छु । अरु विषयमा हामी प्रवेश नै गरेका छैनाँै ।

आगामी महाधिवेशनमा पार्टी अध्यक्षको दाबी गर्नुहुन्छ कि गर्नुहुन्न ?
यो कुनै दाबी गर्ने विषय होइन । म पार्टीमा निरन्तर काम गर्दै आएको व्यक्ति हुँ । सबै कुरा मेरो चाहनाले मात्रै हुँदैन । देशभरीका कार्यकर्ताले के भन्छन् भन्ने कुरा हो । त्यसबेलाको परिस्थिती र आवश्यकताले के भन्छ भन्ने कुरा महत्वपूर्ण हुन्छ । म क्रियाशिल रहिरहेँ भने अगाडि बढ्नुपर्छ । क्रियाशिल रहिन भने नहुन सक्छ । दुई वर्ष पछि हुने महाधिवेशनका बारेमा अहिले नै भन्नु हुँदैन ।

तर तपाई दुईपटक महासचिव भइसकको व्यक्ति, अब त अध्यक्षका लागि तयार भएर बस्नुपर्ने बेला भएन ?
मेरो अगाडि दुईवटा विकल्प छन् । कि त सामान्य जिम्मेवारीमा ओर्लनुपर्छ । या थप जिम्मेवारी लिएर जानुपर्छ । यसको फैसला त देशभरीका नेता कार्यकर्ताले गर्ने हो । मेरो चाहनाले हुँदैन । तर म पदलाई केन्द्रमा राखेर चलिरहेको छैन । म मिसनमा केन्द्रित भएर चलिरहेको छु । मेरो अन्तरहृदयको कुरा यही हो । मैले पाएको जिम्मेवारी पूरा गर्ने विषयमा मात्रै चिन्तित हुन्छु ।

तपाई रक्षामन्त्री, नेपालको सुरक्षा नीति परवर्तन गर्ने विषयमा केही सोच्नुभएको छ ?
मैले रक्षा मन्त्रालयका बारेमा बुझ्दैछु । कुनै पनि कुरा आवश्यकताअनुसार बदल्नुपर्छ । सुरक्षा परिषदलाई व्यवस्थित बनाउनुपर्ने छ । नेपाली सेनाको संरचनालाई पुनः संरचना गर्नुपर्ने छ । आउने दिनमा रक्षा मन्त्रालयलाई थप व्यवस्थित बनाउने कुरामा म अगाडि बढ्छु ।

नेपालको रक्षा मन्त्रालयको भूमिका प्रभावकारी देखिएन नि ?
पहिलादेखि नै राजनीतिक अदुरदर्शी नेतृत्वका कारण यस्तो भएको हो । रक्षा मन्त्रालय मुलुकका लागि राणनीतिक महत्व राख्ने मन्त्रालय हो । यसको महत्व बढाउनुपर्छ । रिपोर्टस नेपालबाट

प्रतिक्रिया दिनुहोस
हाइटीमा गोली हानाहान हुँदा कम्तीमा ७० जनाको मृत्यु

    संयुक्त राष्ट्रसङ्घले शुक्रबार समस्याग्रस्त हाइटीमा एक गिरोहको गोली हानाहानमा महिला र

कार्बन बिक्रीबाट नेपालले एक अर्ब ६० करोड पाउने

    विश्व बैंकसँग भएको सम्झौताअनुसार नेपालले अबको एक महिनाभित्र कार्बन बिक्रीबाट एक

देशभर मनसुनी वायुको प्रभाव कायमै, हल्का वर्षाको सम्भावना

     देशभर मनसुनी वायुको प्रभाव कायमै  छ । देशको पूर्वी र मध्य

बाढीपहिरोमा परी २३९ को मृत्यु , १८ जना अझै बेपत्ता

    अघिल्लो साता आएको बाढीपहिरोमा परी हालसम्म दुई सय ३९ जनाको मृत्यु