बिरामी देब्रे घुँडा छाडेर दाहिनेको शल्यक्रिया!डा. केसीलाई जेल,२०७४ मा स्वास्थ्य क्षेत्रमा यस्तो भयो खेल

नयाँ वर्ष २०७५ शनिवार शुरु हुँदैछ । नयाँ वर्षको स्वागत गर्ने तयारीमा रहेका बेला बिदाइको संघारमा रहेको वर्ष ०७४ मा स्वास्थ्य क्षेत्रमा भएका केही महत्त्वपूर्ण घटनाक्रमलाई स्मरण गर्नु उचित हुन्छ । यो वर्षमा स्वास्थ्य क्षेत्र निकै चर्चामा रह्यो । केही महत्त्वपूर्ण घटनाक्रमलाई यहाँ स्मरण गर्ने प्रयास गरिएको छ ।

एक वर्षमा चारपटक अनशन

वर्ष ०७४ मा डा. गोविन्द केसीे चारपटक अनशन बसे । शिक्षा क्षेत्रको सुधारको माग गर्दै शुरु भएको उनको अनशन तत्कालीन प्रधानन्यायाधीश गोपाल पराजुलीको राजीनामा माग्ने तहसम्म पुग्यो । २०६९ असार २१ गते पहिलोपटक आमरण अनसन बसेका डा केसीले वर्ष ०७४ मा आइपुग्दा १४औं पटक अनशन बसेका छन् ।

डा. केसीको पक्राउले हलचल

अनशनमै रहेका गोविन्द केसीको पक्राउका कारण यो वर्ष स्वास्थ्य क्षेत्र तरंगित बन्यो । अदालतको मानहानी प्रकरणमा सर्वोच्चले पक्राउ आदेश दिएपछि उनलाई अनशनस्थलबाट प्रहरीले नियन्त्रणमा लिएको थियो । लामो बहसपछि अदालतले उनलाई तारिखमा रिहा गर्‍यो । रिहा भएपछि पनि उनले प्रधानन्यायाधीशको जन्ममितिबारे बारम्बार प्रश्न गरिरहे ।

जन्ममिति विवादमा फसे डा. केसी

सर्वोच्चका तत्कालीन प्रधानन्यायाधीशको जन्ममिति विवादलाई निसाना बनाएका डा. गोविन्द केसी आफैँ दुईवटा जन्ममिति विवादमा फसे । डा. केसीको नागरिकता, एसएलसीको चारित्रिक प्रमाणपत्र र बढुवा फारममा फरक÷फरक जन्ममिति भेटिएको समाचारहरू सार्वजनिक भएका थिए ।

नागरिकतामा डा. केसीको जन्ममिति २७ असोज २०१३ छ भने एसएलसीको चारित्रिक प्रमाणपत्रमा २४ माघ २०१३ रहेको पाइएको छ । यस्तै उपप्राध्यापक रहँदा सहप्राध्यापकमा बढुवा हुनका लागि भरेको आवेदन फारममा जन्ममिति २७ मंसिर २०१३ उल्लेख भएको पाइएको समाचारहरू सार्वजनिक भएपछि उनले पत्रकार सम्मेलन गर्दै मानवीय त्रुटी भएको स्वीकार गरेका थिए ।

प्राविधिक त्रुटीका कारण एसएलसीको चारित्रिक प्रमाणपत्रमामा फरक जन्ममिति हुन पुगेको उनले दाबी गरेका थिए । केसीको फरक–फरक जन्ममितिबारे सामाजिक सञ्जाल निकै तातेको थियो ।

बायाँको साटो दायाँ घुँडाको शल्यक्रिया

यसवर्ष एउटा शल्यक्रिया निकै चर्चामा रह्यो । रोग लागेको नभई सग्लो खुटको अप्रेसन गरेको समाचार चर्चामा रह्यो । राजधानीको महंगो अस्पताल नर्भिकमा देब्रे घुँडाको अप्रेसन गर्नुपर्नेमा दाहिने घुँडाको अप्रेसन भएको थियो ।

नर्भिक अस्पतालका दुई चिकित्सक डा. प्रविण नेपाल र डा. शैलेज रञ्जितकारले उक्त अप्रेसन गरेका थिए ।

चितवनकी बिन्दु पौडेलको लिगामेन्ट च्यातिएको देब्रे घुँडाको शल्यक्रिया गर्नुपर्नेमा दाहिने घुँडाको शल्यक्रिया गरिएको भन्दै शल्यक्रियामा संलग्न डा. नेपाल र डा. रञ्जितकारले गल्ती स्वीकार गरेका थिए ।
नेपाल मेडिकल काउन्सिलले घटनाको छानबीन गरी डा. नेपाल र डा. रञ्जितकारलाई एक महिनाका लागि निलम्बन समेत गरेको थियो ।

पाठेघरमा प्याड राखेर टाँका !

बाग्लुङको जैमिनी नगरपालिका–१, कुश्मीसेराकी ३० वर्षीया सुष्मा थापामगरको पाठेघरमा छोडिएको प्याड १२ दिनपछि निकालियो । धौलागिरि अञ्चल अस्पताल, बाग्लुङका स्वास्थ्यकर्मीले प्रसूतिपछि रक्तस्राव रोक्न प्रयोग गरेको ‘प्याड’ पाठेघरभित्रै छोडेर टाँका लगाएका थिए ।

धौलागिरि अञ्चल अस्पताल बाग्लुङमा प्रसुति गराएकी थापामगरको स्वास्थ्यमा समस्या देखिएपछि परीक्षण गर्दा पाठेघरमा प्याड रहेको पत्ता लागेको थियो ।

चिकित्सा शिक्षा अध्यादेश पारित

डा. गोविन्द केसीको अनशनको एउटा मुख्य मागमध्ये चिकित्सा शिक्षा अध्यादेश पनि थियो, जसलाई संसदले पारित गरेको छ ।

चैत २० गतेको प्रतिनिधिसभा बैठकले चिकित्सा शिक्षा अध्यादेश पारित गरेको हो ।

स्वास्थ्य मन्त्रालयमा गाभियो जनसंख्या मन्त्रालय

२०७४ सालमा स्वास्थ्य मन्त्रालयमा जनसंख्या मन्त्रालय पनि गाभिएको छ । संविधानमा बढीमा २५ मन्त्रालय रहने व्यवस्थालाई आधार मान्दै प्रधानमन्त्री केपी ओली नेतृत्वको सरकारले स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयलाई एकै मन्त्रालय बनाएको छ ।

एकैवर्ष तीन मन्त्री !

स्वास्थ्य मन्त्रालयले संवत २०७४ मा तीन मन्त्री पायो । नेपाली कांग्रेसका नेता गगन थापा र माओवादी केन्द्रका गिरीराजमणि पोखरेलले स्वास्थ्य मन्त्रीको जिम्मेवारी सम्हाले । वर्षको अन्त्यमा स्वास्थ्य मन्त्रालयले राज्यमन्त्री पद्मा अर्याललाई पाएको छ । उनी क्याबिनेट सरहकी मन्त्री हुन् ।

उपचार शुल्क तोक्दै मन्त्रालय

अस्पतालहरूले बिरमीसँग मनपरी उपचार शुल्क लिने गरेको गुनासो बढेसँगै स्वास्थ्य मन्त्रालयले नयाँ उपचार शुल्क निर्णरण गर्ने तयारी गरेको छ । त्यसका लागि मन्त्रालयले निजी अस्पतालहरूलाई शुल्क सूची पठाउन माग गरेको छ । अस्पतालहरूले सूची पठाएसँगै वैज्ञानिक ढंगमा उपचार शुल्क तोक्ने सरकारी तयारी छ ।

सात वर्षपछि पुनर्जिवन पाएको सिटामोल

सरकारी स्वामित्वको नेपाल औषधि लिमिटेडले ७ वर्षपछि सिटामोल उत्पादन पुनः शुरु गरेको छ । लिमिटेडले फागुन १३ गतेबाट सिटामोल उत्पादन शुरु गरेको हो ।

बिरामीलाई जीविकोपार्जन भत्ता

२०७४ सालमा मिर्गौलाले काम नगर्ने, क्यान्सर र स्पाइनल इञ्जुरीका कारण प्यारालाइसिस भएका बिरामीलाई जीविकोपार्जन भत्ता वितरण शुरु भएको छ ।

गत पुस १३ गतेको मन्त्रिपरिषद्को बैठकले तीन प्रकारका रोगका बिरामीलाई मासिक ५ हजार जीविकोपार्जन भत्ता दिने निर्णय गर्‍यो । देउवा सरकारले वितरण गरेको जीविकोपार्जन भत्ता वितरण वाम गठबन्धनको नयाँ सरकारले रोकेको छ ।

क्यान्सरका बिरामीको तथ्याङ्क संकलन शुरु

नेपाल स्वास्थ्य अनुसन्धान परिषद्ले क्यान्सरका बिरामीको तथ्याङ्क संकलन शुरु गरेको छ ।

क्यान्सरका बिरामी कति छन् । कुन उमेर समुहका बिरामीलाई कस्तो प्रकारको क्यान्सर छ, महिला र पुरुषमा कुन क्यान्सर बढी छ, नेपालमा कुन क्यान्सर बढी छ भन्ने यकिन विवरण तयार पार्ने परिषद्को योजना छ । परिद्षले संकलन गरेको तथ्याङ्क एकएक वर्षमा सार्वजनिक गर्ने जनाएको छ ।

डा. रुइतलाई भारतको सम्मान

वर्ष ०७४ मा नेत्र चिकित्सक डा. सन्दुक रुइत चर्चामा रहे । उनले भारतीय राष्ट्रपतिले दिने सम्मानित अवार्ड पद्यमश्री अवार्ड प्राप्त गरे ।

भारतीय राष्ट्रपति रामनाथ केविन्दले डा. रुइतलाई पद्मश्री पुरस्कारबाट सम्मान प्रदान गरेका थिए । सन् १९८० मा रुइतले गरेको अध्ययनबाट मोतियाबिन्दुको शल्यक्रिया खर्च ९० प्रतिशतले कम भएको र उनले १ लाखभन्दा बढी मानिसलाई ज्योति प्रदान गरेको भन्दै भारत सरकारले सम्मान गरेको हो ।

नर्सको आन्दोलन

गत पुस २६ गतेदेखि माघ ४ गतेसम्म देशभरका नर्सहरू आन्दोलित भए । विभन्न ११ बुँदे माग अघि सार्दै देशभरका नर्सहरूले नौ दिनसम्म आन्दोलनका कार्यक्रमहरू गरेका थिए ।

सरकार र नर्सिङ संघबीच आठघण्टा लामो छलफलपछि ११ बुँदे समझदारी भएसँगै नर्सहरूले आन्दोलन स्थगित गरेका थिए । वार्ताबाट नर्सहरूको पहिलो माग मानव अंग प्रत्यारोपण केन्द्रबाट निकालिएका नर्स त्रजिता जति, सजना द्यौलालाई ७५ प्रतिशत तलब उपलब्ध गराई अस्पतालमा पुनर्बहाली गराइएको थियो ।

नेपाली डाक्टरले पत्ता लगाए इबोलाको औषधि

नेपाली डाक्टर सुदीप खड्का विश्वमै खतरनाक मानिएको इबोला भाइरसको औषधि पत्ता लगाएका कारण वर्ष ०७४ मा चर्चामा रहे ।

अमेरिकाको जर्जिया राज्यस्थित इन्स्टिच्युट फर बायोमेडिकल साइन्स विश्वविद्यालयमा कार्यरत नेपाली डाक्टर खड्कासहितको वैज्ञानिकको टोलीले तीनवर्ष लगाएर इबोला भाइरसको औषधि पत्ता लगाउन सफल भएका थिए ।