कांग्रेसमा हाम्रो छुट्टै समूह छ : कृष्णप्रसाद सिटौला

 

तपाईंलाई पनि महाधिवेशन लागेको हो ?

महाधिवेशन कार्यक्रमको प्रारम्भिक बिन्दु भनेको क्रियाशील सदस्यता वितरण तथा नवीकरण हो । पार्टी केन्द्रीय कार्यसमितिले बनाएको कार्यतालिकाबमोजिम जिल्लाहरुले क्रियाशील सदस्यता वितरण र नवीकरण गराउन सुरु गरेका छन् । र, त्यसैले केन्द्रीय नेतृत्वदेखि देशभरका कांग्रेस कार्यकर्तालाई महाधिवेशन लाग्यो । मलाई पनि लाग्यो ।
तर, यतिबेला मेरो आग्रह छ, क्रियाशील सदस्यमा कुनै भेदभाव नहोस् । सबै पुराना क्रियाशील सदस्यको नवीकरण गर्नुपर्छ र नयाँ दिँदा पनि क्रियाशील साथीहरुलाई दिनुपर्छ । किनकि यो हाम्रो पार्टीको आधार हो, यसलाई मजबुत बनाउनुपर्छ र विस्तार पनि गर्नुपर्छ ।

तर, महाधिवेशनको कार्यक्रम सुरु भएसँगै कांग्रेसमा विवाद पनि बढेको देखियो नि ? वरिष्ठ नेता रामचन्द्र पौडेल समूहले केन्द्रीय विभागहरु गठन, क्रियाशील सदस्यता वितरणलगायतलाई लिएर पत्रकार सम्मेलन नै गरेका छन् र सभापतिमाथि महाधिवेशन प्रभावित पार्न खोजेको आरोप लगाएका छन् । यसमा तपाईं के भन्नुहुन्छ ?

जिल्लाहरुमा अहिले हुन लागेको क्रियाशील सदस्यता नवीकरण र वितरणमा खासै विवाद उठेको थाहा पाएका छैनौं । पार्टीको विधानअनुसार वडाको सिफारिसमा स्थानीय तहले गर्छ । पाउनु पर्नेले सदस्यता पाएनन्, नपाउनुपर्नेले पाए भने जिल्लामा उजुरी आउँछ । जिल्लाको निर्णय चित्त बुझेन भने केन्द्रमा क्रियाशील सदस्यता छानबिन समिति हुन्छ, त्यो समितिले निर्णय गरेपछि टुंगिन्छ । विगतलाई हेर्दा सबैभन्दा बढी विवाद यसमै हुन्छ । तर, योपटक प्रारम्भ भइसकेको छैन ।

जहाँसम्म केन्द्रको कुरा छ, केन्द्रीय कार्यालयबाट दिने क्रियाशील सदस्यता सम्बन्धित जिल्लाको सिफारिसमा हुनुपर्छ भनेर मैले उठाउँदै आएको छु । सिधै केन्द्रीय सदस्य मनोनित हुने र उसको सिफारिसमा क्रियाशील दिने पद्दतिले पार्टीलाई बलियो बनाउँदैन, गलत प्रवृत्तिलाई प्रोत्साहन गर्छ र सम्बन्धित जिल्लामा विवाद ल्याउँछ । त्यसैले केन्द्रबाट जति पनि क्रियाशील सदस्य दिने काम भएको छ, त्यो पारदर्शी र केन्द्रीय कार्यसमितिको निर्णयबाट दिनुपर्छ । साथै, सात सदस्यीय क्रियाशील सदस्य छानविन समिति बनाउने निर्णय पहिल्यै भइसकेको छ । सन्तुलन मिलाएर उहाँले यो काम सभापतिले तत्काल गर्नुपर्छ ।

विभागहरु गठनमा चाहिँ तपाईंको सहमति हो ? रामचन्द्र पौडेल समूहले त विधान विपरीत भयो भनेर विरोध गरेको छ नि ?

विभागहरु पार्टीको विधानअनुसार महाधिवेशन भएको बढीमा छ महिनाभित्र गठन गर्नुपर्ने हो । पार्टी कार्य समितिको चारवर्षे कार्यकाल पूरा गरेर हामीले एक वर्ष थप गरेका छौं । त्यसैले विभागहरु गठन गर्दा सभापतिले ढिलोमा पनि त्यो चारवर्षे कार्यकालभित्रै गर्नुपर्ने थियो । तर, उहाँले चार वर्ष नघाएर, त्यो पनि महाधिवेशनको कार्यतालिका बनाइसकेपछि विभागहरुमा मनोनयन गर्नुलाई उचित मान्न सकिन्न । यो गलत भएको छ ।

सभापतिले आफ्नो विशेषाधिकार प्रयोग गरेर विभागहरु बनाउनुभएको हो । उहाँले बनाउनुभएका विभागहरुको बैठक बसेर पार्टी संगठनको महत्वपूर्ण काम गर्न सक्ने समय पनि छैन । सबै साथीहरु आफ्नो जिम्मामा क्रियाशील सदस्यता वितरण र नवीकरणमा लागेका छन् । २/३ महिना त्यहीँ जान्छ । त्यसपछि वडाबाट प्रतिस्पर्धा सुरु हुन्छ । त्यसैले साथीहरुले विभागमा बसेर काम गर्न सक्ने अवस्था छैन र अहिले गठन गर्न आवश्यक छैन ।

केका लागि बनाउनुभयो त सभापतिले ?

यो सभापतिले गलत गर्नुभयो । गरेर उहाँ बेकारमा विवादमा पर्नुभयो ।

रामचन्द्र पौडेल पक्षका नेताहरुले त महाधिवेशन प्रभावित पार्न विभागहरुमा मनोनयन गरिएको हो भनेका छन् नि ?

अहिले उहाँले विभागमा राखेका साथीहरुले विभागमा राख्नेकै पक्षमा मतदात गर्छन् भन्ने छैन । पार्टी कार्यकर्ताले कुनै नेताविशेषको दासता नै रोज्छन् भन्ने मलाई लाग्दैन । पार्टीका कार्यकर्ताको स्वाभिमान हुन्छ, विवेक हुन्छ । वडा अधिवेशनदेखि क्षेत्र, जिल्ला, प्रदेश हुँदै केन्द्रसम्म आउँदा आफ्नो स्वविवेक प्रयोग गर्दै आउँछन् र पार्टीको हितमा नै मतदान गर्छन् भन्ने मेरो मान्यता छ । तर, यतिबेला गरिएको निर्णय महाधिवेशन प्रभावित बनाउन हो कि भन्ने आशंकालाई नाजायज भन्न पनि सकिँदैन । त्यसैले सभापतिले यतिबेला विभाग बनाउनु उचित भएन ।

सभापतिले गरेको काम गलत पनि भन्नुहुन्छ, त्यसको विरोध गरेको अर्को समूहसँग सहकार्य पनि गर्नुहुन्न । तपाईं बीचमा बस्न खोज्नुभएको हो ?

त्यसो होइन । मेरो आफ्नै विचार छ, आफ्नै नीति र कार्यक्रम छ । मैले शेरबहादुरजीले लिएको वा रामचन्द्रजीले लिएको नीति, पार्टी सञ्चालन गर्ने तौरतरिका मन पराएको भए गत महाधिवेशनमै कुनै एउटा टिममा गइहाल्थेँ नि ।

तर, पछिल्लो समय त तपाईं रामचन्द्र पौडेल समूहसँग धेरै सहकार्य देखिन्थ्यो…

त्यस्तो होइन । म पार्टीभित्र उठ्ने हरेक कुरालाई विषयवस्तुका आधारमा हेर्छु । एकपटक कसैलाई समर्थन गर्दैमा वा विरोध गर्दैमा सधैंभरि गर्नुपर्छ भन्ने लाग्दैन । जस्तो- गएको चुनावमा टिकट वितरण र पार्टीमा न्यायका दृष्टिकोणले शेरबहादुर र रामचन्द्र दुबैको टिमले भयानक गल्ती गरेको छ । त्यसलाई समर्थन गर्न सक्दिनँ । निर्वाचनपछि रामचन्द्रजीले उठाएका कतिपय मुद्दा मलाई ठीक लाग्यो, मैले समर्थन गरेँ । कतिपय विषयमा नचाहिँदो झगडा भयो भन्ने लागेपछि दुबैलाई जोड्ने काम पनि गरेँ । किनकि म समग्रमा पार्टीको हित र पार्टीभित्र एकता चाहन्छु ।

र, आजको दिनमा मेरो चासो आगामी महाधिवेशनको नजितापछि पार्टीमा वृहत एकता कसरी कायम हुन्छ भन्नेमा छ । किनकि पार्टीमा एकता भएन भने महाधिवेशनको केही समयपछि हुने चुनावमा कांग्रेस फेरि स्वाहा हुन्छ ।

हामी स्थानीयसँगै आम निर्वाचनको सम्मुखमा पार्टीको १४औं महाधिवेशन गर्दैछौं । महाधिवेशनको प्रतिस्पर्धा स्वच्छ र निश्पक्ष हुनुपर्छ, परिणामलाई स्पोट्सम्यान स्परिटमा सबैले स्वीकार गर्नुपर्छ । महाधिवेशन स्वच्छ र निश्पक्षरुपमा सम्पन्न गर्नु सभापतिको मुल कर्तव्य हुन्छ । त्यसमा हाम्रो सहयोग रहन्छ । तर उहाँले नै महाधिवेशको प्रतिस्पर्धालाई प्रभावित पार्ने गरी धाँधली गर्न थाल्नु भयो भने मेरो मात्र होइन, कसैको पनि समर्थन रहँदैन ।

रामचन्द्र पौडेल समूहले महाधिवेशन स्वच्छ र निष्पक्ष हुनेमा अहिले नै संशय व्यक्त गर्न थालेको छ नि ? तपाईं त्यस्तो लाग्दैन ?

पार्टी सभापतिले अहिले नै धाँधली गर्न थाल्नुभयो भन्ने त म मान्दिनँ । हामीले ७ सदस्यीय क्रियाशील सदस्य छानविन समिति बनाउने भनेर केन्द्रीय कार्यसमितिमा नीतिगत सहमति गरेका छौं । सभापतिजीले अब छिट्टै सन्तुलित ढंगले समिति बनाउनुपर्छ र त्यो समितिले पनि आफूकहाँ आएको विवादमा सहमतिबाटै निर्णय गर्नुपर्छ । बहुमतका आधारमा निर्णय गरेर एकपक्षीय बनाउने प्रयास कसैले पनि गर्नुहुँदैन ।

नेतृत्वलाई लिएर पार्टीमा संस्थापन कि संस्थापन इत्तर भनेर ध्रुवीकरणको प्रयास पनि भइरहेको देखिन्न्छ, तपाईंचाहिँ कता ?

गतको महाधिवेशनपछि म र मेरो समूहले कहिल्यै पनि हामी कसैसँग मिल्छौं भनेकै छैनौं । कसैको इत्तर वा पक्षमा हुन्छौं भनेकै छैनौं । जुन धार लिएर अगाडि बढेका छौं, त्यहीँ छौं । हामी नै कहीँ गएर मिसियौं भने सैद्धान्तिक वैचारिक धार सेलाएर जान्छ भन्ने मलाई लागेको छ । यो मेरो धेरै टाढा होइन, गत निर्वाचन र त्यसपछिकोे मूल्यांकन हो ।

किनकि गएको आम निर्वाचन चुनावी व्यवस्थापनका दृष्टिले पूर्णरुपमा कमजोर रहृयो । यसको मुल जिम्मेवारी सभापति, महामन्त्री लगायत टिकट वितरण गर्ने साथीहरुले लिनुपर्छ । महाधिवेशनयता कम्युनिस्ट सरकारविरुद्ध प्रमुख प्रतिपक्षका रुपमा जसरी आवाज उठाउनुपथ्यो, त्यसमा नेतृत्व पूर्ण रुपमा असफल रहृयो । मैले यति भन्दा बुझ्नुभयो होला ।

महाधिवेशनसम्मै तेस्रो धार रहन्छ ?

एकदम रहन्छ । किनकि राष्ट्रसामु उपस्थित सबै चुनौतीहरुको सामना गर्न कांग्रेसले कस्तो सैद्धान्तिक, वैचारिक धार निर्माण गरेर जानुपर्छ भन्नेमा यो समूहको भूमिका छ ।
केन्द्रीय कार्यसमितिमा हाम्रो उपस्थित अत्यन्त न्यून छ, तर त्यसको आधारमा मूल्यांकन नगर्नुहोला । म तामाम कांग्रेसका कार्यकर्तामा नयाँ जागरण ल्याउन चाहन्छु, जसले पार्टीभित्र आमुल परिर्वतन ल्याओस् । सैद्धान्तिक र बैचारिक धरातलमा पार्टीलाई उभ्याउन सकियोस् । पार्टीभित्र भागवण्डा होइन, बैचारिक बहसहरु हुन थालोस् । कस्तो नीतिले देश बन्छ, त्यसमा नेतृत्वले ध्यान दिन सकोस् । कांग्रेसलाई त्यस्तो केन्द्र बनाउन चाहन्छु म ।

तर, रामभन्द्र पौडेल समूहले त हामीसँगै हुनुहुन्छ भन्नुपर्छ, संस्थापन पक्षले पनि पहिले पनि सहयोग गर्नु भएकै हो, अब पनि गर्नुहुन्छ भन्छन् नि ?

उहाँहरु दुवैले हाम्रो महत्व देख्नुभएको छ, त्यो भन्नुहुन्छ । तर हामी हाम्रै ठाउँमा महत्व छ भन्ने लाग्छ । म आज जे कुरा गरिरहेको छु, यसको धेरै महत्व छ भन्ने लाग्छ ।

प्रष्ट शब्दमा भन्दा तेस्रो महाधिवेशनको तेस्रो धार, जसको नेतृत्व कृष्ण सिटौलाले गर्नुभएको थियो । १४ औं महाधिवेशनमा पनि त्यो धार कायमै रहन्छ ?

यसपालिको महाधिवेशन संरचनागत र मूल्यांकनका दृष्टिकोणले पनि विगतको जस्तो हुन्न । संरचनाका दृष्टिकोणले किन हुन्न भने पहिले जिल्लाबाट केन्द्र थियो, अहिले जिल्लामाथि प्रदेश आएको छ । यो अत्यन्त महत्वपूर्ण संरचना बन्दैछ । सात प्रदेशको महाधिवेशनपछि मात्र सबै नेता कार्यकर्ताले अनुमान गर्न सक्छन् कि केन्द्रीय महाधिवेशनमा कतिवटा समूह हुन्छ र रिजल्ट कस्तो आउनसक्छ । नेतृत्वको आकांक्षा गरेका साथीहरुलाई पनि आफ्नो स्ट्रेन्थको मूल्यांकन पनि हुन्छ ।

तर, मेरो ध्यान महाधिवेशनपछि पार्टीमा वृहत एकता कसरी हुन्छ भन्नेमा पनि छ । पार्टी वृहत एकता गरेर गइएन भने कांग्रेस पार्टीलाई त्यति सजिलो छैन । वडा तहमा केही साथी रिसाउनु भयो भने त गाह्रो हुन्छ भने शीर्ष तहमै टुटफुट भयो भने कति कठिन हुन्छ ? दोस्रो, सबैतिर कम्युनिस्ट पार्टीको सरकार छ । प्रदेश २ मा पनि केही समय अगाडिसम्म कम्युनिस्ट समर्थित सरकार नै थियो । राष्ट्रियसभा चुनावमा कांग्रेसविरुद्ध सहकार्य गरेकै हुन् ।

आगामी चुनावसम्म यी पार्टीहरु कसरी जाला छुट्टै मूल्यांकनको विषय होला, तर एउटा कुरा पक्का के हो भने आगामी निर्वाचन अगाडि कांग्रेसको महाधिवेशन हुँदैछ । र, त्यो महाधिवेशनबाट जो नेतृत्वमा आएपनि उसको नेतृत्वमा पार्टीभित्र बृहत एकताका हुन्छ कि हुँदैन ? यो मुल कुरा हो । बृहत एकता हुन सकेन भने कांग्रेस अझ असफल हुन्छ । त्यसैले कतिपय साथीहरुको नेतृत्व हत्याउने कुरा मात्र होला, मेरो ध्यान पार्टीमा बृहत एकताको पनि छ । र, यसका लागि हामी र हाम्रो समूहले अझ धेरै काम गर्नुपर्छ भन्ने लागेको छ ।

हिजो जसको नेतृत्वदायी क्षमतामा विश्वास नलागेर १३औं महाधिवेशनमा उम्मेदवारी दिनुभयो, अहिले फेरि उनीहरुको नेतृत्व स्वीकार गर्ने अवस्था छ त ?

त्यो महाधिवेशनमा जिल्ला अधिवेशनसम्म सुशील कोइरालालाई सघाउनुपर्छ भनेर लागेको थिएँ । उहाँको असामयिक निधनपछि त्यसबेला रामचन्द्र र शेरबहादुरको जुन समूह देखेँ, त्यहाँ म रहन सक्ने स्थिति भएन । नेतृत्वको नेतृत्वदायी क्षमता नै विश्वास भएन । त्यही कारण ठूलो समूह नभएपनि उम्मेदवारी दियौं ।

आजको दिनमा हामी फुलफ्लेजेट रुपमा जान सक्छौं । जाने कि नजाने ? जाँदा कसरी जाने ? यो चाहिँ क्रियाशील सदस्य टुंगिएपछि औपचारिक रुपमा भनौंला ।

१४औं महाधिवेशनमा म पनि सभापतिको उम्मेदवार हुँ भन्नचाहिँ किन गाह्रो ?

क्रियाशील सदस्य टुंगिएपछि वडा अधिवेशन सुरु हुनुअघि आउनु होला, त्यतिबेला भनौंला नि । त्यसबेला भन्ने कुरा अहिले किन भनाउन खोजेको ?