यस्तो पनि हुन्छ नेपालमा, विद्यार्थीले दाउरा नलगे निःशुल्क खाजा खान नपाउँने

 

ग्रामीण क्षेत्रका गरिब परिवारका बालबालिकालाई लक्षित गरी सरकारले आधारभूत तहमा निःशुल्क दिवा खाजाको व्यवस्था गरेको छ । विपन्न बालबालिकालाई विद्यालयमा आकर्षण गर्न सरकारले विश्व खाद्य परियोजनाको सहयोगमा दिवा खाजा कार्यक्रम सञ्चालन गरेको हो । तर, बाजुराका आधारभूत तहका विद्यार्थी भने विद्यालयमा दाउरा नलगे सरकारी दिवा खाजाबाटै वञ्चित हुने गरेका छन् ।

 

विद्यालयहरूले सरकारले खाद्यान्न दिए पनि पकाउने इन्धन नभएका कारण विद्यार्थीलाई दाउरा बोकाउनु बाध्यता भएको जनाएका छन् । तर, दाउरा ल्याउन नसक्ने विद्यार्थीलाई खाजा नै नदिएर विद्यालयले साना केटाकेटीमाथि यातना दिएका छन् ।

 

गौमुल गाउँपालिका–५ स्थित जीवनज्योति आधारभूत विद्यालयमा कक्षा ३ मा अध्ययनरत प्रविता बोहराले दाउरा नलगे खाजा नपाइने बताइन् । ‘दाउरा नलिई विद्यालय गए खाजा नदिई सरले घर पठाउनुहुन्छ, दिनदिनै लानैपर्छ,’ बोहराले भनिन् ।

 

उनकी बहिनी सञ्जिताले पनि शिक्षकको निर्देशनअनुसार आफू र अन्य सबै साथीले हरेक दिन दाउरा बोकेर जाने गरेको सुनाइन् । शनिबार बिदाको दिन जंगल गएर दाउरा बटुल्ने र हरेक दिन विद्यालय जाँदा लैजाने गरेको उनीहरूले बताए ।

 

अधिकांश विद्यालयमा दाउरा लैजानैपर्ने नियम
बाजुराका अधिकांश विद्यालयमा दिवा खाजाका लागि विद्यार्थीले दाउरा अनिवार्य लैजानुपर्ने नियम छ । सरकारले निःशुल्क खाजा भने पनि दाउरा नलगेको दिन वञ्चित गरेर विद्यालयले यातना दिएको अभिभावकहरूले गुनासो गरेका छन् । स्थानीय शंकर मिजारले दाउरा नलगेको दिन केटाकेटी भोकै घर फर्किने गरेको बताए ।

 

गौमुल–६ स्थित जुगाडा नवज्योति प्राथमिक विद्यालयका प्रधानाध्यापक चित्रबहादुर रोकायाले सरकारले खाजाका लागि खाद्यान्न व्यवस्था गरे पनि इन्धन नदिएकाले विद्यार्थीलाई दाउरा बोकाउनुपरेको स्विकारे । तर, दाउरा नल्याउनेलाई खाजा नै खान नदिएको आरोप गलत भएको दाबी गरे । उनले दाउरा पनि सकेसम्म अभिभावकलाई ल्याउन भनेको बताए । दिवा खाजा जिल्लाका १४२ विद्यालयमा सञ्चालन छ ।

 

खाजा ढुवानीका लागि रकम दिइएको छ
नन्दराज उपाध्याय विश्व खाद्य परियोजना एकाइ प्रमुख, बाजुरा
क्षेत्रीय कार्यालयबाट जिल्लाको मुख्य गोदाम फालसैनसम्म विश्व खाद्य संस्थानले खाजाका लागि खाद्यान्न ढुवानी गरेको छ । मुख्य गोदामबाट बाजुराका शाखा गोदासम्म लैजान ढुवानी खर्च दिइएको छ । प्रत्येक शाखा कार्यालयसम्म ढुवानीका लागि उपभोक्ता समिति गठन गरेर उसलाई प्रतिकेजी नेपाल सरकारको नियमअनुसार ढुवानी भाडा दिइएको छ । उनीहरूले ढुवानी खर्च लिइसकेका छन् ।

 

विद्यार्थीलाई खाजा दिन्नँ भन्न मिल्दैन
वैकुण्ठ अर्याल  प्रवक्ता, शिक्षा मन्त्रालय
दाउरा नल्याएको विद्यार्थीलाई खाना नदिने भन्ने हुँदैन । विद्यालयले पकाउनका लागि दाउरा ल्याउन आग्रह गरेको हुनसक्छ, तर नल्याउनेलाई खान दिन्न भन्न मिल्दैन । विश्व खाद्य कार्यक्रमको सहयोगमा दुई मोडेलमा दिवा खाजा कार्यक्रम सञ्चालन भएको छ । हाल ११ जिल्लामा हलुवा पकाएर विद्यार्थीलाई खुवाउने कार्यक्रम छ, ३० जिल्लामा नगद दिइन्छ । कर्णालीका विद्यार्थीलाई २० रुपैयाँ र अरु जिल्लामा १५ रुपैयाँ दिने व्यवस्था छ । यो कार्यक्रम ४१ जिल्लामा सञ्चालन छ ।

 

विद्यार्थीलाई दाउरा बोक्न लगाउनु बाध्यता
गोरख रोकाया खाजा व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष, जीवनज्योति आधारभूत विद्यालय

दिवा खाजा खान विद्यार्थीलाई दाउरा बोकाउने स्पष्ट निर्णय गरिएको छैन । पकाउने इन्धन र खाजाको ढुवानी खर्च भने सम्बन्धित विद्यालयले नै व्यहोर्ने गरी विश्व खाद्य कार्यक्रमसँग वार्षिक सम्झौता भएकाले इन्धन जुटाउनुपर्ने बाध्यता छ । यसकारण विद्यार्थीले दाउरा बोक्नुपरेको हो ।

 

त्यस्तो भेटिए कारबाही हुन्छ

गोपालदत्त जोशी  शिक्षा विकास तथा समन्वय एकाइ प्रमुख, बाजुरा
कुनै विद्यालयले विद्यार्थीलाई दाउरा बोकाएर मात्रै खाजा दिने गरेको छ भने त्यो गलत हो । त्यस्तो प्रमाण भेटिए सम्बन्धित विद्यालयका प्रधानाध्यापक र व्यवस्थापन समिति अध्यक्षलाई कारबाही हुन्छ