कम्युनिष्ट सरकारसँग डराए निक्षेपकर्ता, तरलता अभाव अझै चर्किने, टाट पल्टदैँ बैकहरु
पछिल्लो समयको वित्तीय बजारमा लगानी योग्य पुँजीको अभावले वित्तीय बजारमा निकै चर्चा आएको छ । हरेक वर्ष यो समयमा केही तरलता अभावको समस्या आउने गरेको भएपनि यो वर्ष भने यो समस्याले भयावह स्थिती सिर्जना हुने जानकारहरुले चेतावनी दिएका छन् ।
बैंकर संघले पनि यही समस्या निराकरण गर्नको लागि विगत दुई सातालेखि हरेक आईतबार बैंकर संघको बैठक गरिरहेको छ । बाहिर देखिनको लागि नेपाल राष्ट्र बैंकले तोकेको सिसिडि रेसियोलाई जिम्मेवार मान्ने गरिएको भएपनि बैंकरहरु पनि यो कुरालाई स्वीकार गर्दैनन् ।
बैठकहरुले अहिलेको यो समस्या भोलिका दिनहरुमा झनै चर्किने बताएका छन् । संघको दुई पटकसम्म बसेको बैठकले यो समस्या समाधान खोजेपनि यसबाट केही हल निस्कन सकेन । बरु बैंकरहरु आफैं आफ्नो व्याजदरसम्बन्धी भद्र सहमतिको नाममा दुई ध्रुवमा बाँडिएका छन् ।
गत आईतबार बैंकर संघको बैठकबाट बाहिरिएका एक बैंकरले दुईतिहाईको कम्युनिष्ट सरकारका कारण बढेको तरलता बैंकरहरुको भेलाले समाधान गर्न नसक्ने प्रतिक्रिया दिए । उनले बैंकरहरुको व्याजदरको भद्र सहमतिको विषय त बाहिर देखिने विषय मात्रै रहेको भन्दै यसमा सहमति भए पनि यो तरलता समस्या समाधानमा सहायक बन्न नसक्ने दाबी गरे ।
अर्का एक बैंकरले फेरि भने दुई तिहाईको सरकार छ । यसैले निक्षेपकर्ताले आफ्नो निक्षेप बैंकमा भन्दा पनि अन्यत्रै लैजाने गरेका छन् । त्यसैले यो समस्या सिर्जना भएको छ । सिसिडि रेसियो मात्रै मूल समस्या होईन ।
दुईतिहाईको सरकारले कसरी निक्षेपकर्तामा समस्या भयो ? भन्ने प्रश्नमा ती बैंकरको उत्तर थियो कम्युनिष्ट सरकार त्यसमाथि पनि दुई तिहाईको सरकार छ । जुनसुकै दिन पनि जस्तो सुकै निर्णय पनि गर्न सक्छ । भोलि बैंकमा राखेको ठूला निक्षेपकर्तामाथि सम्पत्ति शुद्धीकरण लगाउने जस्ता निर्णय गरिदियो भने झमेलामा पर्ने भएकोले अहिले निक्षेपकर्ता डराएको उनको भनाई थियो ।
के हो तरलता ?
तरलता धनको यस्तो राशि हो जो सहजै लगानी तथा खर्च गर्न सक्नेखालको हुन्छ । यसमा नकद, ट्रेजरी बिल, नोट्स तथा अन्य वित्तीय शाधनहरु पर्दछन् । यस बाहेक पनि अरु पनि यस्ता सम्पत्तिहरु जुन तत्कालै बेच्न सकिने खालको होस् । यसलाई तलरता भनिन्छ । पनि शामिल हुन्छ । स्टक, रियल एस्टेट, हाई(ब्याज लोन यसको कारण यो हो कि वित्तीय संस्थान अधिकतर लगानी गर्न लाग्छ ।
कम्युनिष्ट शासनसँग किन डरायो सरकार ?
कम्युनिष्ट सरकारहरु आफैंमा पुँजीवादी सत्ताका विरोधीहरु हुन् । अझ दुई तिहाई कम्युनिष्टहरुको सरकार आएपछि धेरै सम्पत्ति बैंकमा राख्दा सम्पत्ति शुद्धीकरण लगाएर अनेकानेक दुख दिन सक्ने आशंका निक्षेपकर्तामा भएकोले पनि अहिले बैंकमा लगानी योग्य पुँजीको अभाव भएको विश्लेषण गरिएको ।
अर्काे तर्फ १० वर्षे जनयुद्धको समयमा माओवादीको नाममा चन्दा आतंक मच्चाएको तत्कालीन माओवादी अहिले सरकारमा छ । उसका कार्यकर्तामा त्यतिबेलाको चन्दा लिएर पार्टी खर्च धान्ने चलन अझैपनि देखिएकोले पनि बैंकमा पैसा राख्दा निक्षेपकर्ताहरु आफूलाई झनै असुरक्षित महसुस गर्छन् ।
नेपालमा चुनाव अघि कम्युनिष्टहरुको सरकार आउने निश्चत हुने वित्तीकै सेयर बजार व्यापक रुपमा घटेको थियो । तत्कालीन नेकपा एमाले र माओबादी केन्द्रबीचको चुनावी तालमेलसहित पार्टी एकताको सम्झौता गरेपछि चुनावबाट कम्युनिष्टहरुको दुईतिहाई बहुमत आई कम्युनिष्ट शासन लागूहुने हल्ला चल्दा पनि लगानीहरु त्रसित भएका थिए ।
कम्युनिष्ट सरकार आएपछि अहिले सेयर बजारमा समेत त्यस्तो उत्साह देखिँदैन । यी सबै परिघटनाहरुले कम्युनिष्ट सरकारका कारण अर्थतन्त्रले भने फस्टाउने मौका नपाएको विश्लेषण गर्र्न थालिएको छ ।
