वैकल्पिक उर्जामा ६ अर्ब बेरुजु, अरबौ भ्रष्टाचार

बैकल्पिक ऊर्जा प्रबद्र्धन केन्द्रमा १ अर्ब भन्दा बढी भ्रष्टाचार र ६ अर्ब रुपैया“ भन्दा बढी बेरुजुका दोषीहरुलाई वातावरण मन्त्रालय अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगले निलम्बन गरी कारबाही गरेको छैन । संसदको लेखासमितिमा उजुरी परेको १० दिन बितिसकेको छ । तर समितिले पनि छानबिनमा चासो देखाएको छैन । अख्तियारले निलम्बन नगरेकै कारण कार्यकारी निर्देशक रामप्रसाद धिताल, प्रशासन प्रमुख रुद्रप्रसाद खनाल र लेखाप्रमुख चन्द्रकिशोरप्रसाद चौधरीले भ्रष्टाचार ढाकछोप गर्नका लागि दैनिक होटलमा फर्जी बिल भर्पाइ बनाइरहेका छन् । पुष्टी नै नहुने ९० करोड रुपैया“को बेरुजु रहेको छ । जुन बेरुजुको बिल भर्पाइ मिलाउन केन्द्रबाट सबै खातापाता लिएर खनाल र चौधरीले होटलमा बसेर फर्जी बिल भर्पाइ बनाइरहेका छन् । विगत १५ दिनदेखि प्रशासन प्रमुख खनाल र लेखाका चौधरीको काम नै होटलमा फर्जी बिल भर्पाइ बनाउने हु“दैआएको छ । अख्तियारले कार्यकारी निर्देशक धितालका बारेमा छानबिन सुरु गरेको छ । उनको बैंकखाता रोक्का गरिसकेको छ । तर निलम्बन गरेको छैन । निलम्बन नगरेका कारण धिताल समूहले कागजात मिलाउने समय पाएका छन् ।
बैकल्पिक ऊर्जा केन्द्रको फस्र्योट गर्नुपर्ने बेरुजु ६ अर्ब ९८ करोड ९२ लाख २० हजार २ सय ०४ रुपैया“ छ । त्यसमध्ये ९० करोड रुपैया“ बेरुजुको बिल भर्पाई हुने आधार छैन, तर पुरानो मितिमा फर्जी बिल भर्पाई बनाउन धितालको निर्देशनमा खनाल र चौधरी रातदिन होटलमा सक्रिय रुपमा लागिरहेका छन् । ६ अर्बभन्दा बढी बेरुजुमा ९० करोड रुपैया“ बेरुजुको पुष्ट्याई हुने कागजात नभए पनि कार्यकारी निर्देशक धिताल ३८ करोड रुपैया“मात्र बेरुजु भएको मिथ्यांक सार्वजनिक लेखासमितिमा पेश गरिरहेका छन् ।
लेखाप्रमुखले प्रमाण कागजात तयार गरी नियमित गराई फस्र्योट गर्नुपर्ने बेरुजु रु ६ अर्ब ९८ करोड ९२ लाख २० हजार २९४ रुपैया“ ९८ पैसा देखिएको छ । ह्यान्डलिङ बैंक(केन्द्रको खाता रहेको ग्लोबल आईएमई बैंक) गर्ने कारोबार तर्फको पेश्की र असुल गर्नुपर्ने बेरुजु बाहेक १ अर्ब ८२ करोड ८ लाख १२ हजार ७४८ रुपैया“ ४१ पैसा रहेको छ । यसैगरी दुवैतर्फको पेश्की र असुल गर्नुपर्ने बेरुजु बाहेकको कुल रु ८ अर्ब ८१ करोड ३३ हजार ४३ रुपैया“ ३९ पैसा रहेको छ । जुन नेपाल सरकारका उपसचिवले प्रमाणित गरेका छन् । यो बेरुजुको डरलाग्दो तथ्य हो । तर कार्यकारी निर्देशक धिताल भने ३८ अर्ब मात्र बेरुजु रहेको भन्दै सत्यमाथि पर्दा हाल्न उद्यत भएर लागेका छन् ।
धिताल, खनाल र चौधरीको त्रिशक्ति समूहले केन्द्रको सफट्वेयर नै बिगारी जरिवाना रकमको ४ करोड ३३ लाख ९४ हजार २१० रुपैया“ समेत भ्रष्टाचार गरेका छन् । केन्द्रमा सचीकृत सौर्यऊर्जा कम्पनीहरुको सफट्वेयरमा छुट्टाछुट्टै कोड राखिएको छ । तर धितालको समूहले सफट्वेयरमै हिसाबकिताव गोलमाल गरी ४ करोड भन्दा बढी भ्रष्टाचार गरेको छ । सार्वजनिक लेखासमितिमा सक्कली हिसाब र म्यानुपुलेट गरेको दुवै हिसाबको विवरण समेत दिइएको छ । धितालको समूहले महालेखा नियन्त्रक कार्यालयले खटाएका लेखा नियन्त्रकलाई काम गर्न नदिई तनाव दिएर ३ महिनामै सरुवा गराएको छ ।
बैकल्पिक ऊर्जा प्रबद्र्धन केन्द्रमा ५ हजार भन्दा बढी बायोग्यासको अनुदानसम्बन्धी फाइल नै गायब पारी अनियमितता गरिएको छ । एउटा बायोग्यास बराबर ३० हजार अनुदान दिने ब्यवस्था छ । यस हिसाबले ५ हजार बायोग्यासको १५ करोड रुपैया“ धिताल, खनाल र चौधरीको समूहले अनियमितता गरेको छ । बायोग्यासमा दिएको अनुदानमा भएको अनियमितताको बारेमा दातृनिकायले सबै फाराम एउटा कोठामा राखी सिलबन्दी गरेर छानबिन सुरु गरेका छन् । दातृनिकायले यसबारेमा सोधखोज गर्दा धिताल समूहले जवाफ दिन सकेको छैन । र, ती ५ हजार फारमहरु ह्यान्डलिङ बैंकमा हुनसक्ने भनेर झुक्याउने काम गर्दैआएका छन् । केन्द्रको ह्यान्डलिङ बैंक ग्लोबल आइएमई हो । धिताल समूह, केही निजी कम्पनी र बैंकको आपसी मिलेमतोमा ५ सय नक्कली फाराम खडा गरी भ्रष्टाचारको १५ करोड रुपैया“ भागबण्डा गरिएको समाचार छ ।
यसैगरी ऊर्जाको परिप्रयोगमा प्रदान गरिने अनुदानमा धिताल समूहले ब्यापक घोटाला गरेकाले सो कार्यक्रममा दातृनिकायले छुट्याएको रकम २ बर्षअघि नै बन्द गरिसकेको छ । हाल उक्त कार्यक्रममा कुनै पनि दातृनिकायले सहयोग गर्न रुची नराखेको बुझिएको छ । ऊर्जाको परिप्रयोग कार्यक्रममा भएको अनियमिततामा पनि दातृनिकायले चासोका साथ छानबिन गरिरहेका छन् ।
धिताल समूहले सबैभन्दा बढी सौर्यऊर्जामा घोटाला गरेको छ । आफूलाई कमिसन दिने सौर्यऊर्जा कम्पनीलाई मात्रै काम दिने गरेका छन् । धितालस“ग सेटिङ मिलाएका सिप्रदी र नवीन भूजेलको सूर्योदय कम्पनीले मात्र बीसौं करोडका काम पाउने गरेका छन् । केन्द्रबाट सौर्यऊर्जाका काममा टेण्डर सूचना निकाल्दै सेटिङ गरी सिप्रदी र सूर्योदयलाई मात्र मिल्नेगरी क्वालिफिकेसन क्राइटेरिया बनाउने गरिएको छ । उदाहरणका लागि २४ अगस्त २०१७ निकालिएको टेण्डर सूचनामा एशियाली विकास बैंकको सहयोगमा एसएएससीई परियोजनाको टेण्डरमा सूर्योदयका नवीन भुजेललाई मात्र हुनेगरी क्राइटेरिया बनाइएको छ । ८३ लाख रुपैया“ कारोबार गरेको हुनुपर्ने क्राइटेरिया सूर्योदयकै लागि बनाइएको समाचार स्रोतले बताएको छ । यो टेण्डर एक उदाहरणमात्र हो, यसैगरी सबै टेण्डर सेटिङमा सिप्रदी र सूर्योदयलाई मात्र दिने गरिएको छ ।
धिताल, खनाल र चौधरीले आफ्नै कम्पनी पनि खोलेका छन् । त्यसमा केन्द्रका पूर्व कार्यकारी निर्देशक गोविन्द पोखरेलका कम्पनी पनि छन् । टपसन, लेजरसन, सूर्यरोशनी, घामपावर कम्पनीलगायतका कम्पनीलाई पनि सेटिङमा सौर्यऊर्जाको काम दिने गरिएको छ । देखिने पात्र अरु कुनै भए पनि यी कम्पनीहरु धिताल, खनाल, पोखरेल र चौधरीकै भएको स्रोतले बताएको छ । दाताले दिएको अनुदानको रकम आफ्नै यी कम्पनीलाई पनि टेण्डर दिएर करोडौं रुपैया“ भ्रष्टाचार हु“दैआएको छ । अख्तियारले बेरुजुमात्र होइन, आफ्नै कम्पनी खडा गरेर भएको करोडौं भ्रष्टाचारमा समेत छानबिन गर्न सकेको छैन ।
आफन्त भर्तिकेन्द्र
सरकारले सोझै स्थायी भर्ना गर्न रोक लगाएको छ । लोकसेवा आयोगका प्रतिनिधि सहित खुल्ला प्रतिस्पर्धा गराएर भर्ति गर्नुपर्ने प्रावधान छ । तर बैकल्पिक ऊर्जा प्रबद्र्धन केन्द्रमा ऐन नियम कानुन विपरीत मन्त्री, नेतादेखि पूर्व र वर्तमान कार्यकारी निर्देशकका नातागोतालाई सोझै नियुक्ति गरिएको छ । कार्यकारी प्रमुख हुनका लागि धितालले नेपाली कांग्रेसका नेता आनन्दप्रसाद ढुंगानाकी बुहारी रोशनी रेग्मीलाई प्रशासन अधिृकतमा स्थायी नियुक्ति गरेको धेरै समय भएको छैन । भौतिक पूवार्“धार तथा यातायात मन्त्री वीरबहादुर बलायरकी श्रीमतीलाई समेत भर्ति गरिएको छ । र, मन्त्री भएपछि बलायरले श्रीमतीलाई बैकल्पिक ऊर्जाबाट भौतिक मन्त्रालयमा काजमा लगेर थप सुविधा दिएका छन् ।
केन्द्रमा पुननिर्माण प्राधिकरणका सीइओ गोविन्द पोखरेलका आफन्त लेखा सहायक पद्मा पौडेल र सब इन्जीनीयर राजन आचार्यलाई स्थायी नियुक्ति गरिएको छ । आफन्त भर्ति गरिएका करारका कर्मचारीलाई दाताबाट आएको पैसा बा“ड्न काजमा पठाउ“दै रकम दिने गरिएको छ । केन्द्रमा मन्त्रीदेखि नेतासम्मको दबाबमा भर्ना गरिउका करारमा काम गर्नेहरुको हैसियत गाडी चढ्नेसम्मको छ । अख्तियारका उपसचिवदेखि सहसचिवका श्रीमतीलाई जागिर लगाएर केन्द्रका कार्यकारी निर्देशक धितालले उजुरीको जानकारी लिने गरेका छन् । केन्द्रमा परेका उजुरीका बारेमा अख्तियारका पतिहरुले केन्द्रका पत्नीहरुलाई फोटोकपी नै गरेर उपलब्ध गराउने र धितालले पाउने गरेका छन् ।
५ औं तहबाट एकैपटक ह्याट्रीक गरी ८ औं तहमा बढुवा भएका लेखाप्रमुख चौधरी ७० लाख रुपैया“ पर्ने महंगो गाडी चढ्ने गर्दछन् । सामान्य स्टोरकिपर करोडौं मूल्यको घर र काठमाडौं लगायत थुप्रै ठाउ“मा जग्गा जोडेका छन् । उनको बीरगंजका केही उद्योगमा समेत लगानी रहेको छ । ५ हजार घुस खाने खरिदार नासुलाई समात्ने अख्तियारले यिनको बीसौं करोडको सम्पत्ति छानबिन गर्न सकेको छैन । बिमर्श सप्ताहिकमा समाचार छ ।
त्यसैगरी धिताल समूहले वातावरण मन्त्री मिथिला चौधरी र नेकपा संयुक्तका अध्यक्ष गणेश साहलाई बुझाउनुपर्छ भनेर प“चौं तहबाट छैंटौं तहमा बढुवा गर्दा सिर्जना पाण्डे, रमणकला ढुंगेल, पुष्कर श्रेष्ठ र सरोज कार्कीबाट लाखौं रुपैया“ घुस असुली गरेका छन् ।